Jeden z czytelników podesłał mi wczoraj link do tekstu o tym, że w Bawarii przedsiębiorcy zgłaszają potrzebę zniesienia niektórych świąt kościelnych. Wszystko po to, by wydłużyć czas pracy i zwiększyć wydajność. No, a podstawą takich rozważań jest znaczne obniżenie frekwencji w kościołach.

Zarówno temu czytelnikowi, jak i mi, zabieg ten skojarzył się z miejsca z herezją katarską, która funkcjonowała w oparciu o maksymalnie zubożony kalendarz świąt. Praca była priorytetem, a skoro praca to także wydajność. Dziś wracamy do tych ponurych czasów ogródkami, to znaczy w taki sposób, by czasem nowe zarządzenia nie skojarzyły się komuś z komunizmem. O herezjach zaś w ogóle nie wolno wspominać. Były to bowiem – jak się sugeruje w kulturze popularnej – zjawiska wprost fantastyczne, prowadzące ludzi do prawdziwej wolności. Póki nie zrozumiemy, że było dokładnie odwrotnie, nie zmienimy niczego. Władza zaś jaką będą mieli nad nami przedstawiciele złego, stanie się pełna. Dlaczego sprawy te są tak trudne do wyjaśnienia? Zasugeruję pewną rzecz, ale może ona się wydać niektórym zbyt kontrowersyjna. Otóż wszystko przez kryzys męskości, a właściwie męstwa.

Zacznijmy jednak od początku. We fragmencie Żywota św. Dominika, który umieściłem tu przedwczoraj opisany jest mechanizm werbunku i funkcjonowania kolporterów herezji. Nie wiem, czy ktoś to zauważył i czy wszyscy należycie się tym opisem przejęli.

Jak wszyscy wiemy herezja w Langwedocji przeniosła się tam z Bizancjum, z czasowym przystankiem w Bośni. Tak to tłumaczą mędrcy. Sama się przeniosła, w zasadzie nie wiadomo po co i tam, na terenach bardzo dobrze zurbanizowanych, zakorzeniła się i zadomowiła. No, ale we wspomnianym opisie mamy wskazanego herezjarchę, czy nawet dwóch, a są oni byłymi kapłanami Kościoła Powszechnego, w dodatku ustawionymi wysoko w hierarchii, obeznanymi z zarządzaniem, jeden z nich zaś do tego skończył Sorbonę i posługuje się w argumentacji dialektyką nauczaną przez Piotra Abelarda. I to z takimi ludźmi wiódł spór św. Dominik. Jak więc pogodzić wizję herezji, która rekrutowała ludzi spośród biedaków mających dosyć zdzierstw rzymskich katolików, z rezydującym na zamku feudalnym byłym biskupem, który postanowił zmienić swoją relację z Bogiem i zaczął agitować za herezją, posługując się przy tym metodą, która w środowisku akademickim tamtego czasu robiła prawdziwą furorę? Jej twórca, co prawda, został skompromitowany, ale nie wiadomo do końca czy nie zostało to zaaranżowane celowo, o to by oddzielić metodę od człowieka. Ponieważ nie znamy dobrze historii Abelarda, jest ona bowiem zmitologizowana i przerobiona na wodewil dla wzmożonych emocjonalnie młodych pasjonatów filozofii średniowiecznej, trudno nam tę sprawę oceniać.

Mamy jednak tego Teodoryka, który w istocie zwał się Wilhelm, ale z powodów istotnych i ze strachu przed siepaczami papieża zmienił imię i schronił się na Południu, w jednym z warownych zamków. Jego wuj został spalony na stosie, w roku śmierci Ryszarda Lwie Serce, on sam zaś miał proces o herezję w mieście Sens. To zaś oznacza, że herezja langwedocka jest pewnym umownym pojęciem, które należy chyba rozumieć jako koncentrację zjawisk antykościelnych i całkowitą ich bezkarność, czyli wyłącznie spod administracji miejscowych biskupów i niemożność wyegzekwowania kar za takie postępowanie. Czyli stworzenie całkiem nowego organizmu politycznego, którego sensem istnienia była produkcja tkanin, ideologią manicheizm, czy też rzekomy manicheizm, oparty o dialektykę Abelarda. Organizm ten był zarządzany przez byłych studentów Sorbony i byłych katolickich hierarchów, a chroniony przez banki z Tuluzy i miejscowych baronów, którzy byli w tych bankach zadłużeni. Tak to sobie wyobrażam, choć mogę się pewnie mylić w wielu kwestiach. Poza tym, herezja pod różnymi postaciami pleniła się wszędzie, a jej celem było tworzenie właśnie takich obszarów jak Langwedocja, teoretycznie administrowanych przez miejscową władzę, a także hierarchię diecezjalną, ale w praktyce podporządkowanych innym hierarchiom.

Problem więc nie w tym, skąd przyszła herezja, ale w jakim stanie skupienia występowała ona na poszczególnych obszarach feudalnego świata. No i dlaczego uniwersytet tak łatwo jej ulegał. Na to ostatnie pytanie można sobie odpowiedzieć łatwo – bo wszyscy jego profesorowie, grzeszyli pychą i dążyli do władzy i swobód dla siebie. Te zaś utożsamiali z życiem w stadle, bądź stadłach, to już zależy od tego, co dokładnie rozumieli przez słowo „swoboda”. Przypomnę, że mówimy o czasach, kiedy wykładowca akademicki musiał żyć w celibacie. Inaczej zaniedbywałby studentów, a jego intencje nie byłby do końca czyste.

Co to wszystko ma wspólnego z kryzysem męskości? Postulaty św. Dominika dotyczące sprawowania misji na Południu, opierały się o pewną wizję postawy, jaką winien przyjąć kaznodzieja. To znaczy winien się on oderwać od hierarchii jaką na zajętym przez herezję obszarze reprezentowali cystersi, skompromitowani w oczach ludu, a powinien sam ruszyć na wędrówkę i osobistą postawą nawracać wiernych. To wymagało nie tyle męskości ile męstwa. Papież bowiem nie miał do dyspozycji nikogo, kto mógłby takiego kaznodzieję wspomóc w sensie fizycznej ochrony. Jego jedynym zabezpieczeniem była konieczność zachowania pozorów przez herezjarchów. To znaczy nie mogli oni misjonarza zamordować jawnie. Mogli to uczynić skrycie, a potem obarczyć za to winą Kościół. I tak się w końcu stało, ale wybór nie padł na Dominika. Jego doświadczenia były inne. Dysputy, które prowadził w Servian, w zasadzie były skazane na klęskę. Któż był bowiem ich słuchaczem? Zdeklarowani heretycy, którzy z istnienia herezji ciągnęli nie byle jakie korzyści. Przekonanie ich nie było najprawdopodobniej w ogóle możliwe. Chodziło więc jedynie o zaabsorbowanie uwagi misjonarzy i zademonstrowanie przed nimi różnych dialektycznych mocy, wypływających wprost z akademii.

Najważniejsza w tym wszystkim była postawa ludu. Ten zaś, jak to napisał autor „Żywota św. Dominika”, lubił widowiska i argumenty nie interesowały go w sposób istotny. Lud pociągała wymowa, gesty i kontrowersje zawarte w wypowiadanych słowach, czyli dokładnie tak samo, jak dziś.

Stąd moja uwaga o kryzysie męskości, która manifestuje się w sytuacjach, gdzie publiczność ma znaczenie drugorzędne lub wręcz zerowe. Można by rzec w sytuacjach wyizolowanych. Często specjalnie przygotowanych po to, by wypróbować męstwo misjonarza. Ale nie tylko misjonarza, także ludzi zwyczajnych, którzy przeczuwają, że coś jest w tą męskością i jej emanacjami nie tak, jak trzeba.

Żywot św. Dominika, takie mam wrażenie, uczy nas pewnego ważnego rozróżnienia. Takiego mianowicie, byśmy nie zwracali zbytniej uwagi na demonstracje, szczególnie te powielane i realizowane według schematu dobrze już opatrzonego. Wzorów zaś do naśladowania, jeśli ktoś oczywiście szuka jakichś wzorów, dopatrywali się w postawach i okolicznościach bardziej dyskretnych.

Jak to przełożyć na praktykę dnia dzisiejszego? Zwyczajnie – każdy kto do nas przemawia z intencją fałszywą, jest albo profesorem akademii, albo wystylizowanym na prostaczka cwaniakiem. Ludzie ci zachęcają nas do dyskusji o sprawach naprawdę głębokich, a wszystko po to, by ukryć przed nami to co istotne. Czyli co? Możliwość i prawo do zarządzania własnym majątkiem nieruchomym i przymus wydłużenia czasu pracy. Jeśli dodamy do tych rozważań aspekt polityczny, wspomnieć będziemy musieli jeszcze o niejawnym podporządkowaniu  kraju innej niż lokalna hierarchii. Langwedocja, francuskie lenno, została w istocie podporządkowana cesarzowi, który zwalczał papieża. Jej powrót do systemu feudalnego Francji dokonał się w wyniku krwawej wojny, a udał się tylko dlatego, że konkurent do rywalizacji z cesarzem o ten obszar – król Anglii Ryszard I, zszedł z tego świata przedwcześnie i nie narobił zbyt wielu szkód.

Aspekt polityczny, który tu wskazałem, jest nie do zrozumienia dla przeciętnego konsumenta treści współczesnych, albowiem jego uszy są zatkane agitacją na rzecz wolności pozorowanej. Ta zaś oznacza pogardę dla rodziny i dzietności, pracę ponad siły otoczoną nimbem świętości, dążenie do tak zwanych sukcesów, które kończą się w psychiatryku i zanegowanie męskości jako takiej, co wyraża się z manifestowanej publicznie histerii, stroju i deklaracjach. Jeśli przyjrzymy się tym okolicznościom bliżej okaże się, że jest to schemat herezji, która niewiele doprawdy różni się od tego, z czym Kościół walczył w XIII wieku. W zasadzie tym jedynie, że mamy inne sposoby przekazywania komunikatów. Ich waga polega na tym, że nie można – przez nie – zademonstrować męstwa. Można tylko demonstrować histerię. I z tym największy kłopot.

Dziś święto. Idźmy więc na mszę.

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/zywot-sw-dominika/

 

W dniach 5-6 lipca odbędą się Targi Książki i Sztuki w Ojrzanowie. Zapraszam tych, którzy byli w zeszłym roku i tych, którzy nie dojechali na tę imprezę

---

tagi: kościół  wojna  herezja  święta  histeria  męstwo  św. dominik  dyskrecja 

	gabriel-maciejewski
	1 czerwca 2025 09:40

34     2198    14 zaloguj sie by polubić