….nie jest już taka jak dawniej. Ktoś może powiedzieć, że ja w ogóle nie jadę przez Lubelszczyznę, tylko przez południowe Mazowsze, ale to nieprawda. Jadę przez taką Lubelszczyznę, jaką ona właśnie jest. Wyruszam zawsze z Dęblina i dojeżdżam kawałeczek do Nałęczowa, a po drodze mijam Kurów. Jadę opłotkami, więc widzę więcej niż tylko nowo budowaną drogę Lublin -Warszawa, która niebawem dojdzie do Ryk. Wtedy zaś nikomu nie będzie już się chciało skręcać w Kurowie na Płonki, potem na Drzewce i tamtędy jechać do Nałęczowa. Chociaż kto wie…

Po skręcie w Kurowie, wjeżdża się od razu w to co jest dla regionu najbardziej charakterystyczne, czyli w lessowe wąwozy. Nie są tak wielkie jak w okolicy Kazimierza, ale jak dla mnie wystarczą. Dla ludzi pochodzących z krainy gospodarstw wielkopowierzchniowych, albo z obszarów głęboko uprzemysłowiony ten kawałek terenu może się wydawać dziwny. Ziemia jest podzielona na małe skrawki, a na każdym rośnie coś innego. Ja sam nie mogłem uwierzyć co to jest, bo kiedyś, jak zjeżdżaliśmy z Płonek w dół to widać było tyki chmielu i tytoń, teraz mamy buraki cukrowe, „modro kapusta” i wino. Naprawdę. Na dobrze zagospodarowanym, starym – można rzec – gospodarczo terenie uprawy zmieniły się w ciągu kilku lat. Ostatnio kiedy tamtędy jechałem winnicy albo nie było, albo wziąłem ją za coś innego. No w każdym razie jest. Jechaliśmy w słońcu i stok z modrą kapustą, winem i burakami, otoczony złotawymi zagajnikami osikowymi wyglądał niesamowicie pięknie, od razu pomyślałem, że trzeba zrobić zdjęcie i pokazać go Agnieszce Słodkowskiej, żeby może to namalowała, ale jak wracaliśmy rozpadało się i widok nie był już tak fantastyczny. Dodam jeszcze tylko, że niedaleko jest jeszcze jedna winnica, w miejscowości Las Stocki, tam gdzie była bitwa z wojskami NKWD.

Teren jest bogaty. Każdy kto ma tutaj kawałek ziemi, nawet malutki, może żyć spokojnie i bezpiecznie, nawet jeśli nie będzie inwestował w uprawy tak ekstrawaganckie jak winorośl, to ziemia jest taka, że urośnie na niej wszystko. I wszystko obrodzi obficie. Winnica, nazywa się Jadwigów,( chyba), bo takie tabliczki były umieszczone na drzewach, wokół skrzyżowania dróg z Kurowa i Nałęczowa, w miejscu, gdzie stoi kikut wielkiego drzewa zwanego grubą lipą. Do tego miejsca prowadził mnie zawsze dziadek, kiedy byłem mały i ja próbowałem wdrapać się na tę lipę, wtedy jeszcze żywą i pokrytą liśćmi. Obok jest zagajnik i staw. W tym zagajniku, w czasie okupacji Niemcy urządzali rozstrzeliwania Żydów. Tak mi mówiła babcia.

Jechaliśmy właśnie na grób moich dziadków, okropnie zapuszczony, którego nie chce mi się czyścić i ani za bardzo pielęgnować, bo zawsze sobie obiecuję, że wymienię pomnik na lepszy, granitowy. Ten, który jest, wykonany został z lastryka. Budował go jeszcze ś.p. Zygmunt Kołodziej, kolega mojego ojca, który robił także schody z lastryka przy moim domu w Dęblinie. Jeszcze jedna mroźna i wilgotna zima i z pomnika nie zostanie nic, tylko kupka gruzu. W tym roku już na pewno wymienię go na lepszy i opłacę miejsce na kolejne 30 lat. Co mi w końcu pozostało? Nikt tego poza mną nie zrobi, a przecież póki żyję nie mogę pozwolić, żeby pomnik się rozsypał.

Cmentarz w Nałęczowie położony jest na wzgórzu. Takim samym lessowym, gliniastym wzgórzu jak winnica Jadwigów, tyle, że zamiast krzaków winorośli są tu groby. Wspomniałem o tym cmentarzu w II tomie Baśni socjalistycznej, bo jest on z kilku powodów, historycznych, politycznych, literackich dość istotny na nas wszystkich, czyli dla ludzi przeżywających emocje i myślących w języku polskim. Kiedyś zejście do grobu dziadków, położonego na północnym stoku wzgórza było jedną udręką i każdy krok groził pośliźnięciem się i zjazdem w dół po gliniastej glebie. Teraz są tam schodki i jest dużo łatwiej. Dla wielu ludzi w krajobrazie widocznym z tego wzgórza nie ma nic nadzwyczajnego, mnie on zawsze zapiera dech w piersiach, szczególnie jesienią. Głęboki i nigdy chyba nieprzerzedzany osinowo-klonowy zagajnik, w kolorach żółtym i czerwonym, a za nim kolejne wzgórze. Nie można tylko patrzeć w prawo, bo tam są normalne, cmentarne realia, czyli sklep ze zniczami, a potem kawałek nowego cmentarza i śmietniki, jeden na odpady sztuczne, a drugi na naturalne. W obydwu rzecz jasna wszystko jest wymieszane bardzo dokładnie.

Oskrobaliśmy z grubsza nasz lastrykowy, zielony pomnik, postawiliśmy dwie chryzantemy i kilka zniczy. Ja zaś poszedłem jeszcze z Miśką zapalić znicz na grobie mamy mojej koleżanki. Jak się bardzo nie spieszę to staram się o tym nie zapominać. Potem ruszyliśmy z powrotem. Zaczynało padać. Winnica nie była już tak piękna jak przed południem, a modra kapusta nie mieniła się kolorami tak wyraźnie, jak wcześniej. Kiedy dojechaliśmy do Dęblina padało. Tam pomnik jest granitowy na szczęście i nie ma potrzeby go czyścić. Postawiliśmy więc tylko kwiaty i znicze. I tak co roku.

No, ale miało być o Lubelszczyźnie jesienią. Jedno rzuca się w oczy – kraj się bogaci. To jest rzecz tak wyrazista, że aż niepokojąca. Pamiętam, jak co roku jechałem z matką i ojcem do Nałęczowa na grób. Pobudka o 5 rano, potem bieg na pociąg z siatkami pełnymi zniczy i szczotek, szmat, past BHP i różnych przyborów do czyszczenia. Potem 45 minut jazdy pociągiem, a następnie droga ze stacji do miasta, piechotą rzecz jasna, żeby oszczędzić. Na cmentarzu szybkie porządki, bieganie po wodę i wyrzucanie śmieci, modlitwa i powrót, najczęściej także piechotą, no chyba, że padało. Nie było chodników przy drodze, nie było też tych wszystkich ekskluzywnych hoteli i pensjonatów, które widać przy wjeździe do miasta. Był tylko listopadowy smutek, bardzo uwodzicielski. Taki smutek, który wszyscy lubimy, ale to jednak nie było to samo co dziś. Wille i pensjonaty miały wtedy charakter cudem ocalałej, przedwojennej atrakcji, z którą Bóg jeden wie co może się stać. Dziś, jedna, laubzegowa budowla całkiem się rozsypuje, ale reszta lśni. Nie byłem w parku, nie wiem jak to tam teraz wygląda, ale myślę, że nie najgorzej. Od dzieciństwa obiecuję sobie, że przyjadę tam kiedyś na cały tydzień. Zainstaluję się w jednym z hoteli przy głównej alei i będę spacerował, chodził do kawiarni, a także na cmentarz, jak nie przymierzając Stefan Żeromski. Już ze 40 lat o tym myślę, ale jeszcze mi się ta sztuka nie udała.

 

Zapraszam na stronę www.prawygornyrog.pl. Mam dwa nowej filmy do wstawienia, ale nie miałem czasu zrobić tego wczoraj. Może dziś się uda.

---

tagi: listopad  cmentarz  nałęczów 

	gabriel-maciejewski
	28 października 2018 08:48

32     3640    16 zaloguj sie by polubić