Znowu wydałem pamiętnik masona. Po Niemcewiczu, przyszła kolej na Eustachego Sanguszkę, wojewodzica wołyńskiego, pana z panów, który do loży wolnomularskiej należał. Był ponadto chorobliwym optymistą, co widać na każdej stronie jego pamiętnika.

Eustachy urodził się w Radzyniu Podlaskim. Wszystkim polecam odwiedzenie tamtejszego pałacu, w którym miało powstać muzeum sarmatyzmu, ale niestety PiS nie zdążył go utworzyć, a obecna władza prędzej zrobi tam obóz koncentracyjny niż jakieś muzeum.

Eustachy miał prezencję co się zowie i widać do dobrze na jego portrecie reprodukowanym w wiki. Śniady, czarniawy, o orlim wzroku, kombinował przez całe życie tak, by zwrócić na siebie uwagę, ale jednocześnie niczego nie stracić. Człowiek odważny, ale nie do szaleństwa, przytomny, ale nie do granicy zdrady. Dobrze obeznany z realiami i rozumiejący potrzebę zachowania tak zwanej substancji.

Wziął udział w Insurekcji Kościuszkowskiej. Opis armii powstańczej, który nam zostawił, każe jeszcze raz przemyśleć kwestię agentur i dowodzenia. Sanguszko zachwyca się artylerią, którą wszyscy krytykowali. Pisze, że żołnierz i oficerowie prezentowali się jak spod igły, armaty strzelały celnie, każdy wiedział co robić. Propaganda jednak nie spała i my dziś wiemy, że armia kościuszkowska była słaba i źle uzbrojona.

- Śmiałym szczęście dopomaga – napisał Eustachy, dając nam fantastyczny zupełnie opis bitwy pod Zieleńcami, niczego przy tym nie tając. Zaczęło się od zdrady. Wicebrygadier Rudnicki, zapewne oczytawszy się druków propagandowych moskiewskich, kolportowanych szeroko, a dotyczących artylerii koronnej, zbiegł do wroga. Wziął ze sobą ordynansa, który tam – w moskiewskim obozie – żadną miarą nie chciał podpisać się pod aktem, konfederacji targowickiej. – Ponoć go mocno sieczono – napisał Eustachy. Obiecywano mu też awans na oficera, ale dzielny ordynans nie złamał się i nie podpisał. Jego dowódca zaś gotów był do wszelkich usług dla wroga, ale odsunięto go od działań bojowych obawiając się, że jego postawa może zdemoralizować żołnierzy.

Rosjanie wykonali manewr oskrzydlający. Huzarzy przeprawili się przez Horyń i zamierzali uderzyć na tyły armii księcia Józefa. Brygadier, który dostał rozkaz powstrzymania ich, odmówił wykonania polecenia, zmieszał żołnierzy, doprowadził do furii generała Mokronowskiego. Wywołał jednym słowem poważnych kryzys w obliczu wroga, który gęstymi szeregami, w dobrej dyscyplinie przekraczał rzekę. Eustachy stanął na czele swojego batalionu, doprowadził morale żołnierzy do porządku, za nim poszli inni. Mokronowski na czele brygady wraz z Sanguszką poprowadzili szarżę powstrzymując pułki moskiewskiej jazdy. Trupy huzarów rosyjskich zaległy nadrzeczne łąki.

Młoda armia, zaciekawiona poległymi huzarami i kozakami, którym jeszcze nie zdążyła się przyjrzeć z bliska zablokowała możliwość dokończenia szarży. Trzystuosobowy oddział narodowej kawalerii majora Baniewskiego uderzył jednak na huzarów z flanki i zmieszał ich szyki zupełnie. Było zwycięstwo, pisze Eustachy, ale niepełne. Wojsko roznosił entuzjazm, który przeradzał się w brak karności. Mimo wszystko na polach pod Zieleńcami powiało optymizmem. Eustachy zaś dostał krzyż za odwagę, kilku innych oficerów także.

Wstrząsający jest opis zaangażowania oficerów, szlachty i młodych magnatów w insurekcję, a także skrajnie od niego różny opis postawy króla i tak zwanej Familii. Zacznijmy od tego, że kawaleria była za droga. Brak zaś rzemieślników oporządzających rynsztunek czynił z niej formację o charakterze autorskim. To znaczy każdy przygotowywał swój oddział jak umiał. I z tego co miał. Eustachy pisze o Auguście Jabłonowskim, o którym słowa nie ma wiki, ostatnim wojewodzicu nowogrodzkim, który toczył zajadły spór z Branickim o dobra na Ukrainie. Było to w czasie kiedy caryca likwidowała Sicz. Kozacy, ci, którzy nie dali się wysiedlić, przylgnęli do młodego Jabłonowskiego, o którym pisze Eustachy, że był niepowabny ani z kroju, ani z miny. Miał jednak wielkie poważanie wśród kozaków, a rodziny kozackie do niego wysłały na służbę swoich synów. Jabłonowski prowadził prywatną wojnę przeciwko Branickiemu – zdrajcy i targowiczaninowi. Eustachy pisze, że spotkał kiedyś w stepie 600 jego kozaków i niczego tak doskonałego w wojsku konnym już nigdy potem nie widział. A przecież służył w armii francuskiej i oglądał marsz na Moskwę, a także odwrót wielkiej armii. Jabłonowski, jeszcze przed największym kryzysem zwrócił się do króla i familii, by pozwolono mu służyć wraz ze swoimi ludźmi. Prośba została odrzucona, ze wstrętem, jak pisze Eustachy. Potem, kiedy Jabłonowski ją ponowił, także nie spotkała się z zainteresowaniem. August Jabłonowski rozpił się i umarł ponoć jeszcze przed wojną roku 1792. Nie wierzę w to, że młody człowiek zmarł nagle z pijaństwa w chwili kiedy kraj rozpoczynał walkę na śmierć i życie. Otruli go pewnie, a jego ludzi rozpuścili, by nie przeszkadzali w podbijaniu Polski.

Stanisława Augusta nazywa Eustachy Sardanapalem. My zaś czytając opis spotkania tych dwóch osób, nie możemy wyjść z podziwu, jak wiele środków poświęcono i jak wielu ludzi wychowano i wykształcono, by zbudować legendę ostatniego króla Polski. Poniatowski przyjął Eustachego przy czarnej kawie. Wysłuchał raportu o zwycięstwie, a zapewne także uwag o niedostatkach, armii, które go nic nie obeszły. Nie miał bowiem o tym pojęcia. Na koniec Eustachy przekazał mu prośbę od bratanka, by czym prędzej się spakował i podążył do obozu, na Ukrainę, gdzie żołnierze już nań oczekują. Na to Stanisław August zapytał, czy będzie miał wygodę i przyzwoitą kuchnię. Eustachy, zbity całkiem z pantałyku, tym pytaniem pożegnał się z monarchą. Te opisy wskazują, że król był zbrodniarzem wojennym, wysyłającym z premedytacją młodych żołnierzy na śmierć. Na podział kraju zgodził się już wcześniej i liczył, że pozwolą mu dożyć w spokoju swoich lat. Był przy tym bezczelny i arogancki wobec ludzi, którzy przybywali wprost z pola bitwy. I tylko ktoś wyjątkowo głupi posądzał go będzie o naiwność albo pięknoduchostwo. Był to osobnik zepsuty, zły, podły i roszczeniowy. I tylko głupocie Kościuszki zawdzięczamy to, że przeżył insurekcję. Trzeba go było zostawić w Warszawie na pastwę tłumów. No nic, takie to są pamiętniki. Zachęcam szczerze i przypominam o naszej promocji.

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/ksiecia-eustachego-sanguszki-pamietniki-1786-1815/

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/ksiecia-eustachego-sanguszki-pamietniki-1786-1815/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/wzrost-panstwa-polskiego-w-xv-i-xvi-wieku-adam-szelagowski/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/zabojczyni-leon-cahun/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/zaginiony-krol-anglii/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/przygody-kapitana-magona-leon-cahun/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/polskie-kresy-w-niebezpieczenstwie-pod-wozem-i-na-wozie/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/o-polskich-tradycjach-w-wychowaniu-stanislaw-szczepanowski/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/objawienia-matki-boskiej-w-gietrzwaldzie-dla-ludu-katolickiego-wedlug-urzedowych-dokumentow-spisane/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/jan-kapistran-biografia/

---

tagi: wojna  masoni  kozacy  artyleria  moskale  eustachy sanguszko  insurekcja kościuszkowska  zieleńce  kawaleria 

	gabriel-maciejewski
	10 grudnia 2024 09:40

21     1765    11 zaloguj sie by polubić