Wszystko to tak naprawdę było jedynie pierwszym aktem rozgrywanej sztuki; jest bardzo prawdopodobne, że większość aktorów nie wiedziała co miało się zdarzyć w drugim akcie, ani jaki obrót miała później przyjąć akcja…

 

Emanuel Małyński „Nowa Polska”

 

Wspominaliśmy tu kiedyś Andrzeja Bobkowskiego i wspominaliśmy go źle. Było o tym, że został wysłany do Francji tuż przed wojną, bo miał dziwne i niezrozumiałe kontakty z niemieckim ambasadorem. Był wtedy młodym człowiekiem , zatrudnionym w kluczowym zakładzie zbrojeniowym, w Katowicach Ligocie. Pod sąd wojskowy nie trafił tylko dlatego, że miał ojca generała. Andrzej Bobkowski był dziwnym facetem, w którym Jerzy Giedroyć rozbudzał ambicje literackie, jak podejrzewam ze złą intencją. Pomysły polskiej emigracji powojennej na literaturę to była komedia omyłek, humbug i kult cargo. Po Bobkowskim zostały wspomnienia wydane dwa razy w ostatnich dwóch dekadach pod tytułem „Szkice piórkiem”, zupełnie fatalnym, a także tom listów do Giedroycia. Te listy warto przeczytać choćby z tego względu, że wymienia się tam nazwiska ważnych bardzo osób w przedwojennym światku i demaskuje się ich złudzenia. Aha, jeszcze niewielka książeczka pod tytułem „Coco de oro”, bardzo pretensjonalna, poruszająca tak zwaną problematykę moralną. Andrzej Bobkowski miał zapewne talent, ale lepiej by było gdyby się ów talent zrealizował bez pomocy Jerzego Giedroycia. Kłopot jednak był taki, że Giedroyć był zawiadowcą jedynego ryneczku, na którym mogli zabłysnąć literaci piszący po polsku nie związani z reżimem. I stąd właśnie tak istotne jest, by – zanim człowiek zacznie pisać o sprawach ostatecznych i poruszać problematykę moralną – stworzyć możliwie duży, wielopoziomowy i oryginalnie posegmentowany rynek treści, gdzie autorzy mogliby błyszczeć światłem własnym a nie odbitym. O to nikt nigdy nie zadba, albowiem powszechne jest mniemanie wśród literatów iż wystarczy opuścić spodnie, wypiąć pośladki i wokół roztoczy się taki blask, że wszyscy oślepną. Otóż nie, to jest zła droga panie Mróz, panie Krajewski i cała reszto. Musi być duży rynek.

Wracajmy jednak do Bobkowskiego. W listach do Giedroycia opisał on kilka postaci, co do których można było mieć jakieś wątpliwości czytając trzy tomy Baśni socjalistycznej i podejrzewając autora przy tym, o to, że ma złe i podstępne intencje. Powodowany bowiem nienawiścią do zdolniejszych i wybitniejszych od siebie osób, wypisuje na ich temat jakieś niesprawdzone kalumnie. Oto choćby o Żeromskim.

Bobkowski Żeromskiego nienawidził, albowiem pan ten miał osobliwe poczucie humoru. Kiedyś, w domu Bobkowskich, albo na jakimś kinderbalu, kiedy pan Andrzej był jeszcze chłopcem, Żeromski zorganizował taki oto żart: kazał małemu Bobkowskiemu patrzeć w rękaw marynarki, gdzie miał podobno ukazać się wyjątkowej urody księżyc (albo coś innego, nieistotne), po czym z drugiej strony rękawa nalał zimnej wody. Wszyscy się śmiali z wyjątkiem Andrzeja Bobkowskiego, a najgłośniej sam Żeromski. To z całą pewnością jest prawda, bo Bobkowski wraca do tego w listach i w tych całych szkicach piórkiem. Nie wiem kim trzeba być, żeby robić dziecku takie numery, ale stać na to chyba tylko pisarzy społeczników, do głębi przejętych losem mas pracujących, co wypruwają z siebie żyły w fabrykach.

Jeszcze lepiej opisuje Bobkowski oficerów, których znał przecież, bo bywali u jego ojca. O znanym nam już dobrze pułkowniku Sołłohubie- Dowoyno, samozwańczym adiutancie generała Hallera, w trudnych dniach grudniowych roku 1922, kiedy zaprzysiężono najpierw, a następnie zabito prezydenta Narutowicza, tym samym, który domagał się, by Haller na czele tłumu szedł do Pałacu pod Blachą i tam przemawiał głosząc potrzebę ustąpienia Narutowicza, pisze Bobkowski tak:

 

Dowoyno Sołłohub a powoyno prosta swołocz, jak mówiono o pułkowniku Sołłohubie. To o nim opowiadano, że raz został zaproszony przez Francuzów na obiad (w czasie wojny bolszewickiej) i podano oliwki. Ani rusz nie mógł żadnej nabić na widelec, co się zamierzył na jaką, uciekała mu. Na to kapitan Foglierini, siedzący przy nim, nabił zgrabnie jedną na wykałaczkę i podał mu mówiąc – widzi pan, to takie proste. A Sołłohub:Bardzo proste, bardzo proste, teraz, kiedy ona była już zmęczona.

 

Ktoś mógłby pomyśleć, że to niewczesne szyderstwo z biednego żołnierza frontowego, który – sterany w bitwach, marszach i kontrmarszach – nie daje sobie rady w „wielkim świecie”. To niestety nie jest prawda, a jeśli ktoś wątpi, radzę powrócić do III tomu Baśni socjalistycznej.

Jeszcze lepsze rzeczy pisze Bobkowski o Tokarzewskim Karaszewiczu. Proszę bardzo:

 

Miałem list, długi, od stryja ze Szwajcarii. Nic z tego nie zrozumiałem. Pisze mi o jakiejś „sprawie Bergu” Ki diabeł? Znowu ktoś zdefraudował forsę w Londynie? Potem o Raczyńskim. Pisze mi: „Uważaj z Raczyńskim”. Dlaczego ja mam uważać z Raczyńskim? W ogóle nie wiem kto zacz i „z jakich”. Potworne. Ci ludzie, biedni ludzie, utknęli w przeszłości jak wąskotorówka w zaspie śnieżnej i koniec. Jestem teraz w kłopocie, co mu odpisać. Do tego przysłał mi kopię listu generała Tokarzewskiego, którego uważa za bardzo mądrego, na wysokim poziomie etycznym, „bo on był nawet jakimś wysokim dygnitarzem, jakiejś sekty i raz w Morskim Oku zaprosił mnie nawet na rodzaj mszy”. Zapomniał stryj, ż ja też akurat byłem wtedy w Morskim Oku i dokładnie pamiętam, że Tokarzewski przyjechał tam z dwoma[?] dziwkami, pierwszorzędnymi, aż mi było zazdrość, i mogłem ocenić gatunek, bo stale jeździli we trójkę, nago na nartach w Dolince za Mnichem. Może to też był obrzęd. O rany, kto nami rządził.

Ten odpis listu Tokarzewskiego, to znowu coś, co człowiek przeciera oczy. Gdzie oni żyją? To wszystko do szpitala wariatów, to ciężko chorzy umysłowo. To mnie wprost przybiło, bo pomimo pozorów Polski nie ma w tym za grosz.

 

Nikt tu chyba nie miał wątpliwości, co do jakości postawy i przemyśleń generała Karaszewicza Tokarzewskiego. Sprawą dyskusyjną są jednak owe dwie dziwki, co to je generał przywiózł do Morskiego Oka. Jestem bowiem przekonany całkowicie, że Andrzej Bobkowski, człowiek wówczas młody jeszcze i impulsywny, niepotrzebnie rzucał tym epitetem, albowiem – mogę się nawet założyć – były to panie z bardzo dystyngowanego towarzystwa. I fakt, że jeździły z generałem nago na nartach niczego tu nie zmienia. Szkoda tylko, że nie mogliśmy poznać ich nazwisk, bo pewnie trochę by nas one zaskoczyły. Jedno jest tylko pewne – żadna z nich nie była Zofią Nałkowską, to możemy ustalić z całą pewnością, albowiem pani Zofia nie jeździła na nartach, a poza tym Bobkowski na pewno by ją rozpoznał. Pisze bowiem w listach do Giedroycia o fatalnym wpływie Nałkowskiej i nałkowszczyzny na całą przedwojenną literaturę polską. I to jest właśnie sympatyczne w Andrzeju Bobkowskim, że nie ma on żadnych zahamowań jeśli idzie o ocenę tak zwanych wielkich ludzi Międzywojnia, z którymi w większości, poprzez swoje koneksje rodzinne stykał się bezpośrednio.

Co mi pozostaje na koniec? Wezwać raz jeszcze do zaprzestania kultu osób, które na taki kult nie zasługują, wezwać raz jeszcze do krytycznej oceny naszej socjalistycznej przeszłości, która wywołała w wielu złudzenie, że przedwojenne państwo polskie może się utrzymać samo przez się, będąc przy tym okradane i ośmieszane jednocześnie przez swoich zarządców. To się udać nie mogło, trzeba ów fakt jasno wskazać. Nie ma też więc powodu, byśmy się dziś mieli ekscytować dwudziestoletnim niespełna okresem tak zwanej niepodległości odzyskanej. Nie wychowano wówczas bowiem nawet jednego pokolenia, które przeżyłoby całe swoje życie w warunkach względnej, nie mówię już o zasobnej, stabilizacji. To zaś jest jedynie słuszna i istotna definicja misji państwa z punktu widzenia obywateli. Reszta zaś to śmieci.

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/basn-jak-niedzwiedz-socjalizm-i-smierc-tom-iii/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/basn-jak-niedzwiedz-socjalizm-i-smierc-tom-ii/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/basn-jak-niedzwiedz-socjalizm-i-smierc-tom-i/

 

---

tagi: sanacja  żeromski  bobkowski  giedroyć  sołłohub dowoyno  karaszewicz tokarzewski  nałkowska 

	gabriel-maciejewski
	8 września 2020 09:03

22     2694    16 zaloguj sie by polubić