Poprosiłem Szymona, żeby zajął się sprawą krucjaty Henryka hrabiego Derby. Taki list od niego dostałem

 

Znalazłem informacje, o które prosiłeś. Tych rzeczy jest trochę, a przy okazji znalazłem kilka ciekawych książek, które dla Ciebie przesyłam wraz ze źródłami.

 

Oto podsumowanie śledztwa:

Krucjata na Żmudzi i Litwie (1390-1392) i udział w niej Anglików oraz innych kontyngentów z zachodniej Europy

1. Witold poszukał militarnego sojuszu z Krzyżakami, wysyłając pojmanego krzyżaka Markwarda von Salzbach na negocjacje. 19 stycznia 1390 roku Witold podpisał Układ w Ełku, potwierdzający warunki poprzedniego porozumienia, Układu w Królewcu, podpisanego w 1384 roku podczas jego pierwszego konfliktu z Jagiełłą. Na warunkach tego traktatu Krzyżacy mieli przyrzeczoną Żmudź aż do rzeki Niewiaża w zamian za pomoc wojskową. W maju delegacja 31 żmudzińskich szlachciców przybyła do Królewca i przyrzekła lojalność wobec Witolda przez podpisanie Układu w Królewcu. Połączone siły Witolda i Krzyżaków składające się w większości z ochotników i najemników z zachodniej Europy, głównie z Francji, Niemiec, Anglii. Wśród uczestników byli Henryk hrabia Derby, przyszły król Anglii Henryk IV Lancaster i Marszałek Francji Jean Le Maingre. Angielscy krzyżowcy pozostawili dokładne opisy swoich działań w Prusach i na Litwie a ich wyczyny zostały wspomniane przez Geoffreya Chaucera w Opowieściach kanterberyjskich. Nie mogła to więc być mała ekspedycja. 

2. Istnieje świadectwo spisane przez Richarda Kyngestona, skarbnika Henryka Lancastera, opracowane przez Camden Society: Expeditions to Prussia and the Holy Land made by Henry earl of Derby (afterwards King Henry IV.) in the years 1390-1 and 1392-3. Being the accounts kept by his treasurer during two years, 1894. Przesyłam je w załączniku. Źródło to podaje, że Henryk wyekwipował dwa lub trzy duże statki (i prawdopodobnie pewna ilośc mniejszych jednostek), na których przybył wraz ze swoim kontyngentem na wyprawę przeciw Żmudzi. Trzeba pamiętać, że angielski kontyngent był tylko częścią większej wyprawy (właśnie szukam informacji o innych statkach i innyh siłach, które uczestniczyły w tej wojnie). Statkami dowodzili niemieccy kapitanowie z miast hanzeatyckich. Zgromadzono duże ilości zaopatrzenia dla rycerzy i żołnierzy: wina, piwa, zboża, a także koni i bydła. Wyprawa wyruszyła z angielskiego Bostonu i zatrzymała się po drodze w Gdańsku, gdzie było wielu angielskich przedstawicieli handlowych. To nie była mała wyprawa, zwłaszcza w przypadku takiego magnata jak Henryk. Świadczą o tym także wydane na nią sumy pieniędzy. 

3. Książka Wernera Paravicini „Die Preußenreisen des europäischen Adels“ (Paris 1982) podaje, że „(…) Kroniki zakonu, annały miejskie, rachunki książąt Burgundii i Orleanu (…) – te i inne źródła pokazują, że w latach 1390-1394 podróżowało do Prus tak wielu szlachciców francuskich i angielskich, jak nigdy przedtem i nigdy później.” Za rocznikiem toruńskim: “(…) fuerunt multi hospites in Prussia, quot multis annis simul non fuerunt” W Wyprawie brały udział statki francuskie i flamandzkie. 

3. Henryk, hrabia Derby, późniejszy Henryk IV, odbył dwie ekspedycje do Prus, w 1390 i 1392 r., Ich szczegółowy opis zachował się i ujawnił ogromne oszczędności finansowe, jakich dokonał Zakon Krzyżacki dzięki wykorzystaniu służby wojskowej gości Zakonu. Od sierpnia 1390 r. Do kwietnia 1391 r. Henry utrzymywał orszak trzynastu rycerzy, osiemnastu giermków, trzech heroldów, dziesięciu górników i inżynierów, sześciu minstreli i sześćdziesięciu żołnierz i sług innych rang w sumie około 100, plus pięćdziesięciu ochotników. Mówi się też o 300 ludziach ogółem biorących udział w tej wyprawie. Wydał ogółem 4360 funtów, czyli 13 000 pruskich marek (więcej niż Zakon miał zapłacić za całą wyspę Gotlandię), a z tego 564 £ poszło na wypłaty dla członków ekspedycji i ponad 400 £ na różne dary i prezenty. W 1392 Henryk wydał 239 funtów w sześć tygodni. Srebro i przybory kuchenne kupił na miejscu, za 75 funtów, a on wynajmował łodzie, konie i wozy, żeby wozić dobytek i łupy. Jego ojciec musiał mu pomóc w utrzymaniu płynności finansowej, ale właściciele dóbr Lancaster mogli sobie na to pozwolić. (wg Eric Christiansen, The Northern Crusades The Baltic and the Catholic Frontier 1100-1525, London, 1980).

4. Henryk w czasie kampanii w roku 1390 wziął do niewoli 11500 litewskich i żmudzkich jeńców, którzy zostali przyciągnięci do Królewca. (wg Chris Given-Wilson, Henry IV, Yale, 2016).

5. Przy okazji szukania znalazłem też książkę o stosunkach polsko-angielskich od średniowiecza do okresu nowożytnego (Britain and Poland-Lithuania contact and comparison from the Middle Ages to 1795, edited by Richard Unger, with the assistance of Jakub Basista, Leiden, Boston, 2008), którą załączam. Są w niej dwa artykuły mówiące o polsko angielskim handlu w późnym średniowieczu. Wynika z nich, że na Bałtyku działało bardzo wielu angielskich kupców, że roiło się tu od angielskich statków. Ale także polskie statki zawijały do Anglii. Anglicy zawijali głównie do Gdańska, gdzie mieściły się ich przedstawicielstwa handlowe. Było ich wielu w państwie Zakonu Krzyżackiego. Świadczy to, że byli żywotnie zainteresowani eksploatacją ekonomiczną regionu nadbałtyckiego. 

6. Dowód koronny na wielkość wyprawy: wzmianka z Kroniki Szkockiej (Scottichronicon) cytowany przez Wernera Paravicini na stronie 319 jego książki: 

„ (…)qui tunc ammiraldus eleaus fuit ducentarum et quadraginta navium, ad oppugnandum paganos, qui eo tunc, prae ceteris, ad mensam honoris magistri de Spruza ab herellis praeconizatus est.” wspomina 240 statków wysłanych do walki z poganami do Królewca i Williama Douglasa, który został dopuszczony do stołu Wielkiego Mistrza Krzyżackiego.

 

Patlewicz nie zna wszystkich źródeł, wziął pod uwagę tylko informację o statkach Henryka, która jest w Wikipedii. Tymczasem tam popłynęli Szkoci, Francuzi, Flandryjczyczy, Hiszpanie, Portugalczycy i było tam co najmniej 240 różnych statków.

 

To na razie byłoby na tyle  tej kwestii.

 

Z wyrazami szacunku

 

Źródeł, które dostałem oczywiście nie ujawnię, żeby ich Patlewicz nie ukradł. Niech sobie sam szuka

---

tagi: patlewicz  krucjata północna 

	gabriel-maciejewski
	1 marca 2018 13:57

19     5413    15 zaloguj sie by polubić