w opisie

"i wykazał, że pozaparlamentarna próba naprawy Rzeczypospolitejnie ma szans na realizację."

chyba powinno być

"i wykazał, że pozaparlamentarna próba naprawy Rzeczypospolitejnie nie ma szans na realizację."

Tak:) Zdecydowanie lepiej spację przenieść:)

Zastanawiałem się czy na to pewno wniosek był, że to parlament decydował o możliwości zmian, że bez zatwierdzenia prawem decyzje np kancelarii nie miały szans na powodzenie.

Czy rokosz i inne formy egzekucji musiały być "klepnięte" ustawami / konstytucjami, prawem sejmowym. Tzn na ile oficjalne państwowe struktury były związane decyzjami sejmu, ile było autonomii, szybkiego reagowania . Co w ramach zwykłego zarządzania, bez uruchamiania np mechanizmu finansowania działań poza terytorium RP było możliwe.

Na ile prywatne armie, siły samoobrony, umowy handlowe cechów i organizacji (nie "rządowe" układy i pożyczki) były naturalnym obejściem krępowania centralnej władzy. Ta literówka to oczywiście pretekst. Takie "?" czy aby na pewno chodziło o to, że pozaparlementarne były skazane na nieskuteczność, czy wręcz przeciwnie: parlamentarne były skazane na nieskuteczność, na bycie reaktywnymi, na bycie tylko odpowiedzią.

Często spotyka się opinie (dotyczące przeważnie niewiele, ale jednak późniejszych okresów) co do wykorzystania czy wręcz zbudowania stronnictw przez siły zewnętrzne - na zewnątrz szuka się przyczyn, sensu, sprawczości. Rzadziej spojrzenie inne spotykałem - tj takie struktury są oczywistą konsekwencją ograniczeń "parlamentu", niezależnie czy XVI wieku w RP, czy w XVIII czy Iran-Contras: jak jest zadanie do wypełnienia, to przy odcięciu państwowego budżetu, to się "je wypełnia" inaczej organizując, finansując, innych wykonawców się używa. Przy czym to, że pozostają one poza oficjalnymi strukturami nie oznacza, że są wbrew racji stanu.

Kontrolować to trudno, a działający mechanizm może być przejęty z zewnątrz, narzędzie oderwane od oficjalnych struktur może stać się autonomiczne albo wręcz wrogie, może nawet naturalne że się wyrwie spo kontroli

...ale...chyba warto iaczej niż "po owocach" poznawać, zwrócić uwagę czy pewne skutki nie były efektem zbyt miękkiego nadzoru nad projektami mającymi inne cele w założeniach niż w rezultacie

Co się zmieniło pomiędzy Sahajdacznym, a Chmielnickim? Może "kontrola"?

ot taki rykoszet po jednej spacji:)