Tak zwane wywołanie ducha Barbary Radziwiłłówny nastąpiło, jak twierdzi Roman Bugaj, autor książki Nauki tajemne w dawnej Polsce, w roku 1569. Główną bohaterką tej inscenizacji, nie była bynajmniej królowa Barbara, ani nawet Zygmunt August. Była nią inna Barbara, de domo Giese, córka kupca warszawskiego pochodzącego z Frankonii. Literatura wspomina ją jako Barbarę Giżankę. Opisy tego wydarzenia są tyleż ułomne co komiczne. Wszyscy zgadzają się co do tego, że król został oszukany, ale nikt nie dopatruje się innych niż merkantylne motywów oszustwa. Oto dworzanie, ludzie z istoty zepsuci i zmanierowani, widząc słabość swojego pana, drwią zeń podsuwając mu fałszywą małżonkę, a następnie ujawniają oszustwo i instalują ową flamę przy królewskim boku, po to, by czerpać korzyści z całej sytuacji i wymuszać na królu różne aktywa. Od pieniędzy poczynając, na ziemi kończąc. Ci dworzanie, to bracia Mikołaj i Jerzy Mniszchowie. Jeden z nich, ten drugi, był królewskim pokojowcem, a pierwszy znał wcześniej Giżankę, uznał, że jest ona kropka w kropkę podobna do zmarłej królowej i, jak mawia brzydko margines społeczny, przeleciał ją, kiedy była w klasztorze, a następnie wraz z bratem podsunęli ten zatruty owoc królowi. Zygmunt musiał być stale pod wpływem narkotyków, nie można bowiem inaczej wytłumaczyć jego zachowania, degrengolady i słabości w ostatnich latach życia. Miał przecież tych lat ledwie pięćdziesiąt. Sama melancholia po stracie żony nie mogła go doprowadzić do takiego upodlenia, tym mniej jest to prawdopodobne, że nie stronił od towarzystwa kobiet i miał liczne kochanki. No, ale wśród nich najważniejsza była Giżanka.

Skoro mamy dworzan, z których jeden był później reżyserem przedstawienia zatytułowanego Dymitriada, trudno nie sięgnąć po dzieło Łukasza Górnickiego Dworzanin polski, opisywane przeze mnie w II i III tomie Baśni polskich. Górnicki był, że się tak brzydko wyrażę, wyinterpretowany na wszystkie możliwe sposoby. Nie próbowano jednak nigdy wyjaśnić zagadek tkwiących w jego dziele dosłownie. To znaczy, tak, byśmy wiedzieli kogo mamy przed sobą. A mamy dworzan królewskich, tę bandę degeneratów, oźralców, opilców i innych zboczeńców, a także dworzan biskupa Samuela Maciejowskiego, którzy są może trochę bardziej od tamtych zmitygowani, ale też lubią się zabawić. Wśród nich nie ma ani jednej kobiety, co zapewne nie jest bez znaczenia. Wśród dworzan znajduje się teść Jana Kochanowskiego, imć Podlodowski. Roman Bugaj w swojej pracy Nauki tajemne w dawnej Polsce, przywołuje anegdotę, którą jeden z dworzan usiłuje zabawić towarzystwo. Oto wśród ludzi królewskich był ktoś, kto szalenie interesował się magią i zjawiskami nadprzyrodzonymi. Jego kamrat postanowił rozerwać się kosztem tych obsesji i namówił babę sprzedającą iłżeckie garnce pod Wawelem, by na dany z okna znak, chwyciła kij i całe to gliniane dobro potłukła. Została za to sowicie wynagrodzona. Kiedy w korytarzach zamkowych żartowniś spotkał mitomana, rzekł, że pokaże mu coś ciekawego, coś, czego nie powstydziłby się sam Twardowski. Po czym ustawił go przy oknie i dał chustką babie znak, a ta potłukła garnki. Wrażenie było wielkie. Potem zaś, żartowniś opowiedział wszystko królowi i miłośnik czarnej magii został wyszydzony. Anegdota ta, jest często powtarzana bezmyślnie, bez zrozumienia, w sposób wręcz idiotyczny. Bugaj zaś, do którego można mieć wiele zastrzeżeń, twierdzi, że jest to pierwsza w ogóle wzmianka o Twardowskim, mistrzu czarnej magii. Pisze także, powołując się na teksty i wzmianki późniejsze, oraz na informację samego Górnickiego, który wskazuje, że często prawdziwe nazwisko ukrywać się może pod spolszczoną jego wersją, że Twarowski to w istocie Duran, niemiecki czarnoksiężnik z Norymbergi, wynajęty przez Mniszchów. Ów Duran – durus to po łacinie twardy – był obok warszawskiego Żyda Idziego, głównym mistrzem ceremonii wywoływania ducha królowej Barbary.

Mamy więc takie oto, pomijane przeważnie lub lekceważone szczegóły: nowa kochanka króla jest córką kupca pochodzącego z Frankonii, a człowiek, który realizuje przedstawienie z nią właśnie w roli głównej, przyjechał do Krakowa z Norymbergi, zwiedzając wcześniej różne dalekie kraje. Można więc rzec, że Giżanka i Duran-Twardowski są krajanami. Jeśli oczywiście uwierzymy Bugajowi, czego wcale czynić nie trzeba. Można bowiem uważać, że Twardowski był szlachcicem, co się układał z diabłami, a potem poleciał na księżyc, na kogucie, w jednym kapciu, w drugim bucie. Z Frankonii zaś pochodzili synowie starego margrabiego Fryderyka i wnuki Kazimierza Jagiellończyka, Albrecht, Georg i Kazimierz Hohenzollernowie, dobrze nam przecież znani.

Zygmunt August także poszukiwał różnych alternatywnych rozwiązań swojej niewesołej i kłopotliwej sytuacji, a w tym celu posyłał po magów rezydujących na dworze Jana Hohenzollerna, ich kuzyna, w Berlinie. Oczywiście pomoc takową otrzymał.

Jak pamiętamy siedliskiem wiedzy tajemnej i nauk okultystycznych była Wittenberga. Tam zaś studiował człowiek, którego Roman Bugaj i inni wymienieni przezeń autorzy łączą z czarnoksiężnikiem Duranem, nazwanym przez Górnickiego Twardowskim – późniejszy biskup krakowski Franciszek Krasiński. To jest postać ze wszech miar warta uwagi, a to z tego względu, że jako jedyny hierarcha katolicki podpisał on akt konfederacji warszawskiej. Akt ten został sprokurowany i był pilotowany przez wojewodę krakowskiego Jana Firleja, nad którego życiem rozpływają się wszyscy postępowi i nowocześni autorzy. Jan Firlej bowiem był podporą frakcji protestanckiej w Polsce, humanistą, myślicielem, literaturoznawcą i organizatorem produkcji w swoich dobrach. Jego bratu zaś, Jan Kochanowski pożyczył kiedyś, wzięte nie wiadomo skąd 14 600 florenów. To jest taka proporcja, jakbym ja pożyczał dwa miliony panu Krauze na rozkręcenie nowego interesu, bo jak raz mu zabrakło, a nikogo innego nie ma w pobliżu. Taki deal oznacza, że albo ja nie jestem tym za kogo się podaję, albo Krauze.

Franciszek Krasiński studiował w Wittenberdze u samego Melanchtona, a towarzyszył mu tam stale Duran Twardowski. Krasiński studiował też w Zgorzelcu, ale w końcu jego wuj, biskup gnieźnieński, który zapewne szykował bratanka do kariery duchownej z myślą o prymasostwie, kazał mu opuścić protestancką uczelnię i jechać do Bolonii. Duran pojechał wraz z nim. Nie było łatwo zostać biskupem krakowskim, ale Krasińskiemu udało się to nadzwyczaj łatwo. Zborowscy, którzy stanowili w gangu kalwińskim nad Wisłą przeciwwagę dla Firlejów, nazywali go z tego powodu złośliwie księdzem Giese, albowiem swoje awanse zawdzięczał on pochodzącej z Frankonii Giżance. Nie inaczej było z intelektualną ozdobą protestanckiego firmamentu w Polsce, Janem Firlejem. On także został wojewodą krakowskim dzięki Giżance. Tak naprawdę, nie dzięki niej, ale dzięki Duranowi i innym agentom rodziny Hohenzollern czynnym w Polsce, tym z Berlina i tym z Frankonii. Giżanka była tylko figurantką, która swoim biustem i pośladkami zasłaniała istotne mechanizmy rządzące dworem krakowskim.

Sprawy się skomplikowały w roku 1568, albowiem umarł człowiek, który szykował się do objęcia tronu w Krakowie po śmierci Zygmunta Augusta – książę Albrecht z Prus. Rok później stany wymusiły wreszcie unię z Litwą i trzeba było działać, żeby nie stracić wpływów w Polsce. Na szczęście na Litwie i w Małopolsce rozrosły się już poważnie klany protestanckie, gwarantujące, że w kraju spokoju nie będzie. Pomysł, by umieścić przy królu Giżankę był znakomity, albowiem Zygmunt August rzeczywiście co jakiś czas wspominał swoją zmarłą żonę. Czy miał na jej punkcie prawdziwą obsesję, czy też została ona wymyślona przez literatów, nie będziemy tego dziś dociekać. Giżanka zadbała o to, by ukryci agenci protestanccy, pilnowani przez Durana- Twardowskiego – Franciszek Krasiński i Jan Firlej, dostali odpowiednio eksponowane stanowiska, co dawało im z miejsca przewagę nad możnowładcami katolickimi i ich kolegami z bandy, mającymi stosunki u dworu w Wiedniu, czyli Zborowskimi. Jeden miał zostać prymasem, to znaczy sprawować władzę w razie bezkrólewia, a drugi miał zarządzać stołecznym województwem i samym miastem. To wystarczy, by postawić kraj w stan rzeczywistej okupacji. No, ale prymasem był ciągle Uchański i kiedy król umarł, zbuntował on Wielkopolskę i stwierdził, że jakiekolwiek ustalenia poczynione po śmierci króla przez Firleja, są nieważne. Jan Firlej zaś ogłosił się interrexem. To ciekawe, bo powołał się przy tym, na bardzo wątpliwe prawo zwyczajowe, które kwestionowano wokoło, a czynili to nawet Zborowscy. Ktoś im jednak w końcu wyjaśnił, żeby się zamknęli i powstała ta cała konfederacja, pod którą podpisał się jeden jedyny biskup – Franciszek Krasiński. Postrzegam w tej konfederacji zalążek tylekroć opisywanego warcholstwa szlacheckiego, albowiem zmieniła ona – będąc w istocie nieważną – relacje pomiędzy panującym a poddanymi. Podzieliła tych poddanych na lepszych i gorszych. Tyl lepszym – protestantom, król musiał składać jakieś dodatkowe obietnice i gwarancje. Czego nie musiał czynić w przypadku katolików. To właśnie akt konfederacji warszawskiej wzbogacił pacta conventa przedstawione Henrykowi de Valois, z czego powstała anegdota o tym, jak to Zborowski zmusił Walezjusza do zaprzysiężenia wolności wyznania kalwinom i luteranom. Było to wymuszenie dokonane dla dobra agentury, a nie pro publico bono, czego uporczywie nikt nie stara się zrozumieć. Stanowiska otrzymane w wyniku działań królewskiej flamy doprowadziły do zaprzysiężenia aktu wrogiego królestwu, aktu, który położył się cieniem na stosunkach pomiędzy panującym, dworem, a narodem szlacheckim.

Ciekawe jest to, że Henryk, któremu niemiecka i angielska propaganda dorobiły gębę rzeźnika hugonotów, choć przecież to on i jego bracia ocalili króla Nawarry, późniejszego króla Francji Henryka IV, był kandydatem kompromisowym. To znaczy jego kandydaturę poparł prymas Uchański, a Firleje i Zborowscy ją zaakceptowali. Nie dało się widocznie inaczej, choć chętnych na tron było więcej. Irena Rolska w książce Firlejowie Leopardzi twierdzi, że Jan Firlej sam szykował się do włożenia korony na skronie, a miał przy tym poparcie sułtana. To ciekawe, bo sułtan poparł też kandydaturę francuską na polski tron, a dla wszystkich było jasne, że żaden z Firlejów nie zostanie królem, bo nie zgodzą się na to Zborowscy. Tak więc nie chodziło o całość państwa przy wysuwaniu kandydatur do korony, ale o całość stronnictwa protestanckiego, które w każdej chwili mogło się rozpaść, a było przecież zbyt ważne dla książąt niemieckich, cesarza i Turków.

Firlej wysunął także kandydaturę króla szwedzkiego Jana III lub chciał widzieć na tronie jego syna. Na takie kombinacje było jednak za wcześnie.

Wygląda więc na to, że o obsadzie tronu w Polsce, w czasie pierwszego bezkrólewia zadecydowali Turcy, którzy uratowali interesy dworów protestanckich osadzając na tronie Henryka de Valois. Ten jednak nie wytrzymał presji, co opisywane jest jako niemożliwy do załagodzenia konflikt obyczajów zachodnich i polskich. To są oczywiście brednie, nie takie konflikty łagodzono. De Valois uciekł, albowiem obawiał się, że stanie się zakładnikiem frakcji protestanckiej, której zaprzysiągł specjalne pacta conventa, a oni go zamordują, jeśli zerknie choćby ukradkiem w kierunku Gniezna, gdzie rezydował prymas. Kiedy więc pod Zatorem czy Oświęcimiem, Zborowski wołał coś do niego zza rzeki, mógł jedynie, świadom sytuacji, żgnąć konia ostrogami i przyspieszyć galop. Musiało być naprawdę źle, skoro król zdecydował się na ucieczkę, co zostało od razu opisane z właściwymi akcentami przez Jana Kochanowskiego.

Od jego ucieczki można datować stopniowy wzrost wpływów Zborowskich w Polsce. Firlejowie słabną powoli, albowiem człowiek, którego chcieli wylansować na króla – Albrecht Hohenzollern, nie żył od roku 1568, a nikt inny na to stanowisko nie pasował, syn Albrechta był wariatem. Kandydatura Jana Firleja nie wchodziła w grę, a królewicz szwedzki był jeszcze dzieckiem. Na kandydaturę Iwana IV bądź jego syna, nie było zgody stanów, choć szlachta wolałaby chyba cara, niż któregoś z arcyksiążąt.

Pora ujawnić kto, prócz Durana Twardowskiego, który w czasie wywoływania ducha królowej Barbary, pilnował interesów rodziny Hohenzollern, asystował przy tym arcyważnym wydarzeniu, strzegąc interesów dworu tureckiego. Wychodzi na to, że był to Żyd Idzi.

 

Na dziś to tyle, reszta szczegółów w książkach.

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/firlejowie-leopardzi/

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/basn-jak-niedzwiedz-tom-iii-wielki-powrot/ ஭

---

tagi: protestanci  jan kochanowski  twardowski  barbara radziwiłłówna  duchy  konfederacja warszawska  franciszek krasiński  jan firlej 

	gabriel-maciejewski
	15 września 2020 09:01

15     2263    8 zaloguj sie by polubić