Bardzo ciekawe.

Ciekawa jest ta postać biskupa Chrystiana. Warto chyba zapoznać się z osobą tego świętego bliżej, cytuję:

"​​​​​Św. Chrystian z Prus urodził się około 1180 r. Nie znamy jego pochodzenia, rodziny, ale nie można wykluczyć, że był potomkiem rodu rycerskiego. Wstąpił do zakonu cystersów w Oliwie, został potem opatem w Łeknie w Wielkopolsce, a od mniej więcej 1209 r. prowadził działalność misyjną wśród pogańskich Prusów. Było to jeszcze przed przybyciem Krzyżaków na te ziemie i św. Chrystian miał dla swojej pracy poparcie książąt mazowieckich.

Przed rokiem 1208 działalność misyjną w Prusach prowadzili dwaj cystersi, pochodzący z klasztoru w Łeknie: opat Godfryd-Boguchwał, który w 1209 r. poniósł śmierć męczeńską, i brat Filip. W 1209 r., po śmierci opata Godfryda-Boguchwała, do pracy misyjnej razem z bratem Filipem ruszył brat Chrystian z tego samego klasztoru.

W 1210 r. św. Chrystian założył klasztor cystersów Zantyr, nieopodal Białej Góry pod Malborkiem. W 1213 r. objął kierownictwo misji pruskiej.

W 1215 r. Chrystian osobiście przedstawił papieżowi Innocentemu III swoją pracę, a w następnym roku papież wyświęcił go na biskupa misyjnego, pierwszego biskupa Prus. Zwrócił się też do rycerzy Polski, Prus i Europy o udanie się z misją chrystianizacyjną do Prus zamiast do Palestyny, ofiarując im nawet dyspensę od złożonych ślubów udania się do Ziemi Świętej. Rycerzom tym zaleca posłuszeństwo biskupowi Chrystianowi. Misja ta z powodu ostrej obrony Prusów upadła około 1219 r.

Wcześniej, w 1218 r., Chrystian został osadzony na biskupstwie w osadzie Grudziądz, która została mu podarowana przez księcia Konrada Mazowieckiego. Do dziś jest w związku z tym uważany za głównego założyciela miasta Grudziądz. Niektórzy historycy uważają, że założył tam szkołę kolegiacką o programie uniwersyteckim. Później, w roku 1222 otrzymał od księcia całą ziemię chełmińską.

Święty założył w 1228 r. w Dobrzyniu Zgromadzenie Braci-Rycerzy Chrystusa (znany też pod nazwą Zakon Braci Dobrzyńców albo Zakon Braci Dobrzyńskich), okazało się ono jednak nietrwałe, ponieważ zakon został zdominowany przez Krzyżaków. Później, w latach 1233–38 misjonarz był więziony przez Sambijczyków (było to jedno z plemion Prusów). Wolność odzyskał dzięki krewnym w zamian za wolność więzionych przez Polaków pięciu więźniów pruskich uwolnionych dzięki poręczeniu w wysokości 800 marek wypłaconemu przez papieża Grzegorza IX.

Kiedy w 1243 r. przybyli do Prus Krzyżacy, wyparli dzieło św. Chrystiana. Jednocześnie papież Innocenty IV zadecydował o podziale ordynariatu Prus na cztery diecezje: chełmińską, pomezańską, warmińską i sambijską, biskupowi Chrystianowi polecił objąć pierwszej z nich. Chrystian odmówi i rozgoryczony, wycofał się z czynnego życia. Osiadł w pobliskim klasztorze cystersów w Sulejowie. Tam zmarł 4 grudnia 1245 r. Menologie (w Kościele prawosławnym księgi liturgiczne zawierające zbiór krótkich opisów żywotów świętych w układzie kalendarza kościelnego, przeznaczone do odczytywania w trakcie nabożeństwa. W Kościele katolickim odpowiednikiem tej księgi jest martyrologium) cysterskie wspominały go jako błogosławionego pod datą 4 grudnia. Niektórzy historycy twierdzą, że biskup Chrystian osiadł w klasztorze cystersów w Lądzie nad Wartą, a zmarł w Marburgu w drodze powrotnej z soboru w Lyonie.

Św. Chrystian z Prus nazywany jest także Chrystianem z Oliwy. Nie został oficjalnie kanonizowany, jako że w tamtych czasach nie było to jeszcze wymagane, wystarczyła akceptacja kultu przez władze kościelne.

O życiu i działalności św. Chrystiana niewiele do dziś pozostało wspomnień, jednak badania prowadzone przez historyków poszerzają naszą wiedzę.

Chrystian jest wariantem imienia Krystyn, po łacinie Christinus, czyli „do Chrystusa należący”, albo „pomazaniec”."

źródło cytatu

co prawda brak jakichkolwiek źródeł dla tych informacji, a więc może to zwykła legenda, ale sama postać wydaje się autentyczna.

Skoro miejsce pod notką jest wolne (małe zainteresowanie tematem) to pozwolę sobie na następne wpisy. Ciekawa jest również, bo niezwykle lakoniczna, notka biograficzna Chrystiana w Wikipedii (chociaż wymaga podobno zweryfikowania bo zawiera informacje niepotwierdzone w źródłach), Chrystian z Oliwy :

"Christian z Oliwy (ur. 1180, zm. 4 grudnia 1245) – misjonarz, cysters, biskup Prus, założyciel zakonu rycerskiego braci dobrzyńskich.

Mnich cysterski z opactwa w Oliwie ufundowanego w 1178. Od 1205 opat Cystersów Łeknie (Wielkopolska). Od 1210 opat w założonym przez siebie klasztorze cystersów Zantyr obok Białej Góry koło Malborka. W 1215 lub 1216 otrzymał z rąk papieża Innocentego III sakrę biskupią wraz z urzędem generalnego biskupa Prus. W latach 1233-1239 przebywał w niewoli u pruskich pogan – uwolniony w ramach wymiany za pięciu innych więźniów, uwolnionych następnie dzięki poręczeniu w wysokości 800 marek wypłaconemu przez papieża Grzegorza IX.

W 1218 Chrystian otrzymał od Konrada Mazowieckiego osadę Grudziądz. Decyzja ta została potwierdzona przez księcia na mocy dokumentu „łowickiego”, wydanego 5 sierpnia 1222, na mocy którego biskup uzyskał całą ziemię chełmińską. Ze strony kościelnej potwierdzenie napłynęło w 1223 od papieża Honoriusza III. W 1230, 1231 wszedł w porozumienie z Krzyżakami za obiecaną pomoc miał przekazać 1/3 opanowanych Prus, a 2/3 zatrzymać dla siebie oraz prawa zwierzchnictwa na całym terytorium.

W 1233 Grudziądz stał się centralnym ośrodkiem misyjnym biskupa. W 1233 Chrystian dostaje się na Sambii do niewoli pruskiej, uwolniony został dopiero w 1238, a w tym czasie zapadła decyzja o podziale Prus na 3 diecezje i przydzielenie Prus Krzyżakom. W 1239 powrócił z niewoli.

Pomimo protestów Chrystiana w 1243 legat papieski Wilhelm z Modeny podzielił biskupstwo pruskie na cztery diecezje należące do metropolii ryskiej: chełmińską, pomezańską, warmińską oraz sambijską. Christian z Oliwy, który miał objąć przewodnictwo nad jedną z diecezji nie zgadzał się z decyzją zwierzchnika i uważał się za biskupa całych Prus. Zmarł jednak przed rozwiązaniem konfliktu, w czasie powrotu z soboru powszechnego w Lyonie w 1245.

Jego podobizna widnieje na herbie miast Lubawy i Grudziądza."

Jest oczywiście sporo uproszczeń od razu rzucających się w oczy np. "uważał się za biskupa całych Prus" bo jak osoba podporządkowana papieżowi czy jego legatowi mogła "się uważać" ale jest też we wpisie wiele interesujących tropów. Jednym z nich jest trop źródeł życiorysu Chrystiana - opactwo oliwskie, drugim pochodzenie zakonne - cysters, a trzecim jego udział w założeniu zakonu Braci Dobrzyńskich. I ten temat jest, moim zdaniem, szczególnie ciekawy bo, źródło, cytuję :

"Bracia dobrzyńscy, oficjalna nazwa Pruscy Rycerze Chrystusowi, zwani też Kawalerami Jezusa Chrystusa a po łacinie Fratres Milites Christi (de Prussia, de Dobrzyn, de Mazovia) – zakon rycerski zorganizowany przez biskupa pruskiego Chrystiana pomiędzy 1216 a 1228 r. w celu ochrony Mazowsza i Kujaw przed najazdami pruskimi. W tym samym roku utworzenie zakonu zatwierdził papież Grzegorz IX, a książe Konrad I Mazowiecki nadał im w posiadanie część ziemi dobrzyńskiej, razem z Dobrzyniem nad Wisłą. Był to jedyny zakon rycerski, który powstał i ukształtował się na ziemiach polskich.

Początkowo do zakonu należało 15 braci-rycerzy z Dolnej Saksonii (!) i Meklemburgii (!), na których czele stanął mistrz Bruno. Pojawili się oni w Dobrzyniu w roku 1228. Wobec braku sukcesów w walce z Prusami i z powodu małej liczby (w okresie największego rozwoju zakon liczył 35 braci-rycerzy i 165 ludzi zbrojnych), około roku 1235, większość braci przyłączyła się do zakonu krzyżackiego, na co zezwalał dokument papieski (jednakże bracia dobrzyńscy nie zostali oficjalnie przyłączeni do zakonu krzyżackiego). Dla porównania w bitwie pod Grunwaldem (1410) wzięło, według Andrzeja Nadolskiego, udział ok. 250 braci-rycerzy krzyżackich z państwa zakonnego w Prusach, a według nekrologu z komturii krzyżackiej w Maastricht 203 braci-rycerzy poległo, natomiast w bitwie pod Płowcami (1331) miało polec 73 braci-rycerzy (na ogólną liczbę poległych krzyżackich ok. 2400 – 2500).

W 1237 r. część braci dobrzyńskich, którzy nie wstąpili w szeregi krzyżaków, otrzymali nadanie od Konrada mazowieckiego w postaci Drohiczyna, aby wzmocnić obsadę tego grodu, oraz ziemie od rzeki Nurzec do granicy z Rusinami.

W Drohiczynie Dobrzyńcy przetrwali tylko kilka lat. Latopis halicko-wołyński podaje, że książę wołyński Daniel Halicki pokonał ich pod Drohiczynem już w marcu 1238 roku. W 1241 r. zbudowany przez zakonników kościół zostaje spalony (wraz z całym miastem) przez oddziały Batu-chana . W 1250 roku papież Innocenty IV wydał bullę, w której potwierdził templariuszom darowizny „grodów nad rzeką Bugiem poczynione przez księcia łęczyckiego Konrada”. Drohiczyn został ostatecznie zdobyty przez Daniela Halickiego w 1251r.

Ostatni ślad istnienia braci dobrzyńskich na ziemiach polskich, pochodzi z  1248 r. Jest nim odnaleziona w 1783 r. w Drohiczynie płyta nagrobna Henryka z Żygocina.

Zakon przestał oficjalnie istnieć (według prawa kanonicznego) 100 lat po śmierci jego ostatniego członka, a więc w połowie XIV wieku."

A co ciekawego jest w tym, że Chrystian pochodzacy z opactwa Olowskiego zakładał zakon rycerski w Polsce złożony z rycerzy z Dolnej Saksonii i Meklemburgii? Ano to, że jego działalność była aprobowana przez cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a skoro Konrad Mazowiecki udzielił nadań (przywilejów lokacyjnych i podatkowych) zarówno Braciom dobrzyńskim jak i Zakonowi krzyżackiemu oznacza to, że tzw. konflikt Chrystiana z Zakonem krzyżackim o misję w Prusach był nie tyle pozorny ile był raczej konfliktem o środki do życia (nadania i przywileje - podatki) w ramach kolonizacji nowych terenów i włączniu ich w zasięg kolonizacji cesarskich w pełnym porozumieniu z papieżem.