Kiedy człowiek zaczyna czytać książki o generale Franco dochodzi bardzo szybko do jednej, oczywistej dość konkluzji. Dociera mianowicie doń, po co w istocie istnieją służby specjalne. Otóż są one po to, by armia nie dokonała zamachu stanu. Innych powodów istnienia tych organizacji nie ma.

Pokusa, by porównać Francisco Franco Behamonde z generałem Jaruzelskim jest duża i wielu jej ulega, ale ten sposób myślenia jest całkowicie błędny. Sytuacja bowiem w jakiej znalazł się Franco po wojnie domowej była o wiele bardziej skomplikowana i trudna niż sytuacja Jaruzelskiego, któremu przecież podlegały także służby, przynajmniej w teorii. Miał on o wiele większe pole do popisu niż Franco i o wiele łatwiejszą sprawę do załatwienia. Przez to wielu postrzega go dziś jeszcze jako bohatera, a w generale Franco widzi ucieleśnienie zła. Jaruzelski nie był żadnym bohaterem, a Franco, jeśli coś ucieleśniał, to nieziszczalny w żadnych innych okolicznościach wzór wojskowego polityka, któremu udało się wykiwać wszystkich, grał bowiem na strunach bardzo subtelnych, takich, które każdy inny polityk w mundurze by jedynie poszarpał, albo wręcz ich nie zauważył. Wiele bowiem dobrego można powiedzieć o generałach, ale mają oni jedną cechę, która ich dyskwalifikuje politycznie. Nigdy nie zdarza im się zwątpić we własną moc. Franco zaś, od zwątpienia zaczął.

Szydzą z niego, że po zwycięstwie zamienił Hiszpanię w prymitywną, średniowieczną autarkię. Przepraszam bardzo, a co miał zrobić? Całe złoto kraju, 510 ton, pojechało do ZSRR. W USA rządził Roosevelt, a banki amerykańskie udzielały kredytów Hitlerowi i sprzedawały mu swoje produkty. Niemcy zaś były najważniejszym odbiorcą hiszpańskiego eksportu. Francuzi byli na generała obrażeni, a rząd Bluma zamieszany był we współpracę z rządem republikańskim. Kraj był podzielony wewnętrznie. Gibraltar zajmowali Anglicy, a Włosi, teoretyczny sojusznik, mieli dość spornych spraw z Hiszpanami na wybrzeżu afrykańskim. Do tego zbliżała się wojna, nikt nie miał co do tego wątpliwości. Ostatnią zaś rzeczą, na jaką mogli się zdecydować Hiszpanie w roku 1939 był udział w kolejnej wojnie. Nie wyszliby z niej cało, to jasne.

Franco potrzebował spokoju, ale jego niedawni sojusznicy – Hitler i Mussolini – domagali się spłaty długów, które według nich zaciągnął, w czasie wojny domowej, a to oznaczało, że Hiszpania powinna wziąć udział w wojnie po stronie Osi. Wszyscy dobrze wiemy, jak to było i wiemy, że Hiszpania wojny uniknęła. Mało jednak brakowało, a Niemcom udałoby się wciągnąć Madryt do polityczną i wojskową rozprawę z Francją.

Najważniejsza kwestia, kiedy myślimy o pozycji i karierze Franco brzmi – kto temu człowiekowi udzielał gwarancji? Myślę, że Londyn. Nie mogło być inaczej, a poza tym, za owym przekonaniem stoi jeden argument – trwałość tych gwarancji. I nie zamierzam tu nikogo przekonywać, że gwarancje Londynu zawsze są trwałe. Chodzi o coś innego. Istnienie Gibraltaru i jasna deklaracja Franco, że nie zajmie skały wbrew falangistom i politykom skrajnej prawicy, utwardzały brytyjskie gwarancje dla Franco. Jeśli zaś idzie o autarkiczny charakter hiszpańskiej gospodarki, sprawy miały się tak – jeszcze w 1939 roku Franco wziął w Londynie gigantyczny kredyt, który wykorzystał w sposób mistrzowski. Wszystkie te pieniądze zostały wydane na brytyjskie produkty, a on sam został dłużnikiem banków w Londynie. To jest, o czym tu kilka razy wspominałem, najważniejsza gwarancja spokoju. Niestety nie zawsze działa i nie ma pewności, że samo zadłużenie wystarczy na to, by kraj został pozostawiony w spokoju. Franco miał dług w banku, udzielał gwarancji na Gibraltar i deklarował, że nie zamierza mieszać się do wojny. Jakoś jednak musiał spłacić swój dług wobec niedawnych sojuszników. W jaki sposób to czynił? Drobnymi. Churchill powiedział, że generał Franco spłaca dług wobec Niemiec i Włoch drobną monetą. Franco musiał także jakoś uspokoić frakcje, silnie zmilitaryzowane i dobrze zorganizowane, które podpierały jego pozycję w kraju. Musiał też uspokoić armię, która miała bardzo wysokie morale i w przeciwieństwie do armii francuskiej, chciała walczyć. Składała się ponadto z ludzi ideowych i gotowych na gwałtowne rozwiązania. Wszyscy ci ludzie domagali się by generał wydał rozkaz zajęcia Gibraltaru. Trzeba było im coś dać, zanim wojna zacznie się na dobre i wielki wir wciągnie Hiszpanię w otchłań. No i Franco dał swoim ludziom coś, co ich na dłuższy czas usatysfakcjonowało. Wydał rozkaz zajęcia Tangeru. To miała być niegdyś strefa hiszpańska w Maroku, ale przez Francuzów, którzy mieli wyraźnie złe zamiary wobec Hiszpanii, została zamieniona na strefę międzynarodową. Przewagę mieli tam Włosi, ale była to przewaga nieoficjalna. Franco jednym prostym ruchem zneutralizował wewnętrzne siły dążące do konfliktu, pokazał także gdzie ma Francuzów, a Włosi mogli mu z tytułu zajęcia Tangeru złożyć co najwyżej gratulacje. To prawda, że nieco chłodne, ale jednak depeszę przysłali. Takie same gratulacje złożył Hitler.

W Madrycie i w całej Hiszpanii panoszyli się niemieccy agenci, a ambasador III Rzeszy działał tam na specjalnych prawach. To wszystko jest oczywiste. Mniej oczywista jest stała obecność agentów Foreign Office i brytyjskiego ambasadora, który we własnym kraju był otoczony powszechną pogardą, ale w Hiszpanii, podejmowano go z honorami i dawano mu do zrozumienia, jak ważna jest współpraca pomiędzy obydwoma krajami. Wszystko to działo się poza zasięgiem wzroku „wszechwładnego” niemieckiego ambasadora. Niemcy czuli wyraźny respekt przed Hiszpanami i to wydaje się zrozumiałe. Dla Niemców, ich żołnierzy, agentów i polityków, wojna zakończyła się w roku 1918. I była to wojna przegrana, a do tego upokarzająca. Dla Hiszpanów, oficerów, żołnierzy, agentów, wojna zakończyła się w roku 1939 i była to wojna wygrana, okupiona straszną daniną, ale zwycięska i ideowa. Jakiekolwiek więc próby indywidualnych i zbiorowych konfrontacji pomiędzy soldateską niemiecką i niemieckimi agentami, a soldateską hiszpańską i hiszpańskimi agentami, były z miejsca lepiej punktowane dla Hiszpanów. Prowokacje w obozie sojuszników, przynajmniej teoretycznych, się nie zdarzały.

Bywało jednak groźnie. W czasie wojny z Francją, niemieccy grenadierzy zajechali motocyklami aż pod mury miasta San Sebastian. Zostali jednak stamtąd wyproszeni poprzez demonstracyjną i stanowczą bardzo postawą miejscowych wojaków. I teraz kwestia najistotniejsza, przynajmniej jeśli chodzi o początek wojny. Jaki był udział Franco i Hiszpanii w ogóle w utworzeniu państwa Vichy? Nie było przecież powodu, żeby ta strefa powstawała, Niemcy mogli zająć całą Francję i podzielić ją dowolnie, według kryteriów wyjętych zza cholewy. Nie zrobili tego jednak, a Petaine, który miał wiele wspólnego z generałem Franco, był przed wojną ambasadorem w Madrycie. Wcześniej zaś służył w północnej Afryce. Obaj generałowie znali się i chyba mieli podobne wyobrażenie na temat prowadzenia polityki. Obaj też musieli mieć gwarancje Londynu. Franco jednak swoje utrzymał, a gwarancje Petaine’a unieważnił de Gaulle.

Musimy się teraz zastanowić, jak to było, że ktoś taki jak Hitler uległ nie wiadomo jakiej presji i zgodził się na istnienie tak zwanej „wolnej Francji”. Taki temat na dziś, do rozważenia. Ja zaś mam następującą propozycję.

 

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/francisco-franco-1892-1975-pragmatyczny-autorytaryzm-pierwsza-polska-monografia-gen-francisco-franco-2-tomy/

---

tagi: niemcy  hiszpania  londyn  ii wojna światowa  generał franco  współpraca 

	gabriel-maciejewski
	4 stycznia 2021 09:56

27     2965    14 zaloguj sie by polubić