Obejrzałem wczoraj film pod takim tytułem. To jest dokument, w którym lekko, łatwo i przyjemnie ujawnia się mechanizmy działające na tak zwanym rynku sztuki. Z grubsza wygląda to tak, że najbardziej przechlapane mają ci, co potrafią malować naprawdę, albo ci co w ogóle coś potrafią i traktują to jeszcze serio. W ogóle wyłania się z tego filmu bardzo ciekawy schemat klasyfikacji twórców. Otóż są tacy, którzy nie potrafią malować, ale uważają się za geniuszy, wierzą w sztukę i oni idą w odstawkę, są tacy, którzy potrafią, ale wiedzą, że nie ma to sensu i ci robią pastisze, za które płaci się miliony dolarów, a na końcu są ci, których malarstwo bawi i oni chcą rzeczywiście tworzyć coś niezwykłego. Tych się ignoruje i traktuje jak tło, które jest konieczne do tego by można było pompować bańki spekulacyjne wokół dzieł artystów z pozostałych dwóch kategorii. W filmie tym pokazują kilku malarzy, z których najważniejszy jest Jeff Koons, mąż Cicioliny. Hochsztapler i hucpiarz, który rozumie, że cały ten rynek potrzebny jest bankom, jako zabezpieczenie ich różnych szemranych transakcji. W przedmiotach bezwartościowych zwanych sztuką upycha się koszta i pompuje się ceny, żeby stworzyć wrażenie wielkie dynamiki. W rzeczywistości jest to stagnacja pobudzana w określonych momentach działaniami promocyjnymi wokół jakichś nowych oszustów uważających się za malarzy lub wokół takich, którzy zostali zapomniani i żyją na uboczu. Nie mają wielkich potrzeb, więc można im dać jeszcze jedną szansę. I tak jest z człowiekiem nazwiskiem Poons, który miał swoje dobre dni w latach siedemdziesiątych, ale zestarzał się gdzieś na prowincji i teraz ledwo łazi. Pracuje w ten sposób, że paćka na płótnie jakieś plamki i potem to schnie przez wiele dni. I tak do wielu dekad. Z czego żyje? Nie podobna stwierdzić, pewnie utrzymują go wielkie domy aukcyjne, żeby wstawić jego dzieła do katalogów i sprzedać z ogromnym przebiciem, jak już umrze, albo zestarzeje się jeszcze bardziej i przekaże część obrazów jednej z poważnych instytucji, która będzie mogła je ubezpieczyć w innej poważnej instytucji.

Jest wśród tych artystów także pewna starsza pani, ruda, z wystającymi zębami, która mówi, że jeśli się jest starcem, można o coś powalczyć z tymi gnidami marchandami, nie mówi tak dokładnie, ale o to chodzi. Zaraz jednak dodaje, że jeśli jest się starą kobietą, człowiek nie ma żadnych szans. Ona maluje najlepiej. Robi takie akty, jakby były widoczne zza zaparowanej szyby kabiny prysznicowej. No i oczywiście nie podają nawet ceny tych obrazów, bo jest za mała. Koons, cwaniak i Poons, frajer, który gra w dodatku na gitarze różne rzewne kawałki, rządzą. Do tego jakaś pani z Nigerii, którą okradają na żywca, albowiem powinna się cieszyć już z samego faktu, że może coś malować w Los Angeles. Najważniejszym handlarzem jest jakiś żyd, który wyjechał z Niemiec w roku 1941, a teraz wydaje miliony na niepotrzebne rzeczy. Opowiada o tym ze swadą i cały czas się uśmiecha parskając śliną zza garnituru sztucznych zębów. W pewnym momencie jednak wyznaje wprost, że to wszystko jest bardzo poważne i te niby dzieła, te instalacje, to jedynie pretekst. Ciekawe, jak się wobec tego czują wszyscy historycy sztuki, podejrzewam, że żadna grupa zawodowa nie ma tak silnie rozwiniętego mechanizmu wyparcia, jak oni.

Istotne w tym obrazie było to, że rynek sztuki będzie istniał nadal i nadal będą na nim potrzebni znawcy, których zadaniem będzie tworzenie hagad i legend. Pewna pani, która zdaje się pełni w świecie sprzedawców tego badziewia najistotniejszą rolę, mówi tam znamienne bardzo słowa – jeśli coś z czym zestawiasz, to znaczy, że jesteś inteligentny. Popyt bowiem prawdziwy jest na te zestawienia. Jaki cudowny świat, pomyślałem sobie, słysząc te słowa. W Polsce, gdzie mamy jedynie odpryski tego życia, nie ma mowy o swobodnym zestawianiu jakichś jakości, a nawet fikcji wymyślanych na poczekaniu, albowiem pierwszym ruchem jaki wykonują miejscowi znawcy jest stworzenie gremium, od którego opinii nie ma odwołania, a następnie pilnowanie czy owe kolportowane tu, na miejscu opinie, zgadają się aby na pewno z tymi tworzonymi w Nowym Jorku. To jest oczywiście obłęd, ale taki los terytoriów peryferyjnych. Stąd nie ma najmniejszego powodu, by w ogóle zajmować się czymś takim jak sztuka współczesna.

Inna sprawa jest ważna. To mianowicie, czy interesy instytucji finansowych, banków, ubezpieczycieli, nie postanowią w pewnym momencie rozdąć do nieprawdopodobnych rozmiarów innych rynków związanych ze sztuką, na przykład rynku książki. Ktoś powie, że tak się dzieje od dawna, bo mamy przecież Harry Pottera. No nie, Harry, jest firmowym produktem korony, odnawialnym w każdym pokoleniu. W następnym też będzie jakiś Harry i też będzie się o nim dyskutować, a ludzie nie rozumiejący niczego będą mówić, że to jest taka afirmacja swobodnej wyobraźni. No tak, jeśli bowiem potrafisz zestawić jedno z drugim, to znaczy, że jesteś inteligentny, a na to jest zawsze największy popyt. Szkoda, że nie w Polsce, bo tu mamy, jak zawsze największy popyt na wysuszone, pardon, gówno, którym smarują swoje ciała szamani i szamanki nowych prądów. Popisujący się jeszcze tytułami profesorskimi.

Próby wykreowania naprawdę wielkich pisarzy z niczego były podejmowane ale zakończyły się marnie. A o to w tym chodzi, żeby kreować z niczego, albowiem wtedy przebicie jest największe i największy jest cug, wchłaniający wszystkich ambitnych, którym się zdaje, że oni też mogą zdobyć sławę i pieniądze. Przed dwoma niemal dekadami ukazała się książka która – jeśli zestawisz jedno z drugim to znaczy, że jesteś inteligentny – nosiła tytuł Impresjonista. Wspominałem już o tym, pewnie nie raz. W środku opisane były przygody jakiegoś biseksualnego szaleńca z Indii. Oczywiście dołączono do tego gawędę, jakoby był to najdroższy debiut na świecie. Tekst bowiem był tak fantastyczny, że wydawca postanowił zapłacić zań okrągły milion dolarów. Nie wiem kto w to uwierzył, ale nie ja. Oczywiście wszystkie wariatki pognały do księgarń, by to kupić. Podobnym manewrem było wykreowanie Murakamiego, który – chyba dobrze pamiętam – jest także malarzem. To był jakiś sukces, ale potem zapadła nad tym człowiekiem cisza. Być może faza literackie bańki spekulacyjne minęła, ale to oznacza tyle, że wkrótce pojawi się nowa koniunktura, bo ktoś, gdzieś na zapleczu będzie chciał coś przez tę kreację załatwić. Nie mówię, że od razu dużo zarobić, bo nie zawsze chodzi przecież o pieniądze.

Co zrobić będąc świadomym tego wszystkiego? To co ta pani, która malowała akty zza zaparowanej szyby kabiny prysznicowej – robić swoje. Nikt nie zapłacił za jej dzieła 10 milionów dolarów, ale parę stówek zarobiła i na pewno była świadoma tego, że wszyscy widzą różnicę. No, ale nie mogą nic powiedzieć, bo – jak powiedział pewien występujący w tym filmie żydowski marchand – rynek sztuki jest bardzo niebezpieczny.

---

tagi: książki  rynek  promocja  sztuka  oszustwa  spekulacje 

	gabriel-maciejewski
	21 kwietnia 2021 09:33

28     2862    15 zaloguj sie by polubić