Byliśmy wczoraj na „Fauście” w Teatrze Wielkim. Trzy godziny przedstawienia na skrzypiących krzesłach. O ja cię nie mogę… Wielu rzeczy mogłem się spodziewać, ale nie tego co tam zobaczyłem.

O małpie

Scena głęboka, jak diabli, a na niej gość w żonobijce i spodniach jak od ślubnego garnituru z lat dziewięćdziesiątych. Łazi w te i nazad i nawołuje kogoś, a odpowiada mu dziwny pisk. – To piesek? – pyta jakiś starszy pan za mną, który zjawił się wraz z żoną staruszką tuż przed rozpoczęciem przedstawienia w miejscu, gdzie nie powinien się zjawić, bo bilety miał wykupione na miejsca piętro wyżej.

Potem po scenie zaczynają chodzić jakieś dziwne postaci, które zjawiają się nagle. Najpierw Hitler, potem Chaplin – tego staruszek powitał z entuzjazmem – o, Chaplin! – zawołał. Jakieś – pardon – androgyniczne kurwiszcze w lakierkach i starsza pani. Kiedy się potem odezwała myślałem, że to Iwona Bielska, ale okazało się, że to jednak Sławomira Łozińska w kapeluszu i płaszczyku.

Wcześniej jednak – o czym o mało nie zapomniałem – pojawiła się postać, którą staruszek wziął za pieska. Był to szympans, który piszczał i skakał, a gość w żonobijce wołał na niego Wagner. Sceny nazwane zostały od numerów walizek Fausta – tego w żonobijce. Nie wiem dlaczego i nie zapamiętałem wszystkich ich nazw. W każdym razie jedna nazywała się – buty tych co zostali skazani na śmierć, czy jakoś podobnie. No i zaczyna się od tego, że Faust dyskutuje z małpą tekstem z „Fausta”. To znaczy coś tam gada o szczęściu i poznaniu, że nie znalazł go ani w medycynie, ani w prawie, ani w teologii, ani gdzie indziej. Potem rzuca w małpę książkami cały zdenerwowany.

Mała dygresja teraz – będę się streszczał, bo jak opiszę wszystko to zejdzie mi ze cztery godziny, piszę się przecież wolniej niż gra na scenie. No i zajmie to jakieś pół książki.

O papieżu i Bogu

Dalej było więc tak – z lewej strony ukazał się kulejący papież Polak, a może Franciszek – sam nie wiem. Ręka mu się trzęsła i szedł powoli, żeby zająć miejsce na fotelu stojącym nieco z prawej strony sceny, patrząc od strony widowni. Widać było, że jest stary i chory. Przyszedł do niego Hitler w kolejarskim mundurze i zaczęli się namawiać na Fausta. Że te wszystkie głupoty, z których zwierzał się małpie mogą być dobrym powodem dla zakładu między Bogiem i diabłem o ludzkość. I tak została wytyczona oś narracji, która wielokrotnie znikała mi z oczu, tyle było w tym spektaklu dygresji.

 

O szatanie

Diabłów jak sądziłem było czterech, ale okazało się dziś, kiedy zajrzałem na stronę teatru, że pięciu – Hitler, Chaplin, Sławomira Łozińska, androgyniczne kurwiszcze w lakierkach…hmmm….czyli jednak czterech…? No dobra, nieważne. Wszyscy łazili po scenie i widowni. Mundur Hitlera był kolejarski, co nie najlepiej świadczy o budżetach Teatru Wielkiego Opery Narodowej. Krzesła zaś skrzypiały.

W pewnym momencie Faust oznajmił, że chce mieć dziewczynę. W dodatku nieletnią, którą już mu w wizjach diabły podsunęły. No i widzimy tę całą Małgorzatkę i jakąś lafiryndę, która jej towarzyszy, całą na rudo. Otwierają walizki z kolejnymi wtajemniczeniami, wszystkie ponumerowane. A aktorzy lecą tekstem z „Fausta”, który – litości! – jest tak nędzny, tak beznadziejnie słaby, że siedziałem z otwartą gębą i nie mogłem w to uwierzyć.

Na pewno się nie domyśliliście, ale obydwie panie – Małgorzatka, lat 14, obiekt adoracji Fausta i jej koleżanka sąsiadka, maja na sobie, prócz sukienek także płaszcze, a na lewym rękawie tych płaszczy – tak, tak – białą opaskę z gwiazdą Dawida.

Prowadzą jakieś monologi i dialogi z diabłami, ale za cholerę nie da się tego zapamiętać. Chodzi o to, że Małgorzatka miała rodziców, ale pomarli, podobnie jak jej młodsza siostrzyczka. Potem jednak okazuje się, że ta matka żyje i Faust, który chce mieć dziewczynę, wręcza swojej wybrance fiolkę z jakąś substancją, którą dostał od Sławomiry Łozińskiej. Że niby ta matka będzie od tego spała w tracie seksu. Okazało się, że jasne – będzie spała – ale snem wiecznym. W czasie tych dramatycznych dyskusji – Faust cały czas w żonobijce – swoją prawdziwą naturę ujawnia koleżanka i sąsiadka Małgorzaty, która odgrywa na scenie jakiś seks przy herbacie podawanej jej przez Hitlera. A może Chaplina? W każdym razie na pewno nie przez Stalina, bo ten na szczęście tu nie występuje. Jest za to Gorbaczow z licznikiem Geigera, który lata po widowni i scenie i woła – Czerbobyla niet! Niczewo niet! Wspomnę o nim już teraz, bo potem zapomnę na pewno, tyle rzeczy się działo.

O uwodzeniu nieletnich i kosmosie

No, ale…Małgorzatka wskutek tych porozumień z Faustem w sprawie seksu z nieletnią trafia do więzienia, bo okazało się, że diabły nie mają jednak dobrych zamiarów. Faust mimo to wierzy, że pomogą mu ją wyrwać z tej tiurmy. Zakrada się tam wespół z Hitlerem…a może Chaplinem? No i tłumaczy jej, że trzeba uciekać. Ona jednak już zdążyła oszaleć i wyrzuca z walizki te buty po umarłych w Oświęcimiu. No i Faust odchodzi. Okazało się, że miłość do nieletniej to ułuda. Potem jest fajna scena, bo się wszystko zapada, czyli zjeżdża w dół i pojawia się inna scena a na niej kosmos i jakaś pani w kombinezonie astronauty. Obok niej zaś Gorbaczow, ale jeszcze jest spokojny, nie lata bez sensu i nie wymachuje tym licznikiem Geigera.

Pani się z tego kostiumu rozdziewa, a pod spodem ma charakterystyczny dla towarzyszy radzieckich garniak, na nim zaś pełno medali za różne wyczyny. Gorbaczow – chyba – wnosi łóżko polowe i układa na nim meteoryty, które pochodzą z kolejnej walizki i mają być lekarstwem na wszystko. Pani zaś pije z jednego meteorytu, jak w flaszki i nalewa też kieliszeczek Faustowi. Ten zdążył założyć marynarkę, bo wiadomo jak jest w kosmosie – zimno troszku.

O poczuciu czasu i jego utracie

Tu straciłem całkiem poczucie czasu i rzeczywistości. Diabły wchodziły i wychodziły, coś deklamowały i czegoś się do Fausta domagały. Była przerwa, ale w który momencie – cholera wie? Aha wcześniej pojawiła się jeszcze jakaś pani w sukni balowej, która z kolejnej walizki – z narzędziami do odcinania głów – wyjęła maczetę i zaczęła nią wymachiwać. Jak się później okazało była to Małgorzata Kożuchowska.

Później było tak – wymieniam sceny w kolejności przypadkowej, bo nie było nawet mowy, by zapamiętać ich kolejność. Małpa-Wagner zaczęła mówić ludzkim głosem, a Faust znów oświadczył, że chce mieć dziewczynę. Jak na maga, którego cień położył się na całą epokę, to trochę mało wyrafinowane życzenia. Do znalezienia sobie dziewczyny bowiem nie potrzeba pięciu diabłów, ani nawet jednego. Co dobrze było widać w czasie przerwy, bo dziewczyn na widowni była masa, a nie wszystkie przyszły w towarzystwie swoich Faustów. Wiele było samotnych, w sukienkach z rozcięciami do bioder, szpilach i tatuażach w smoki na udach. Jak to w teatrze.

Ambicje Fausta jednak wzrosły i teraz zapragnął on pięknej Heleny. Diabły się trochę pośmiały, ale powiedziały – okay. Nie wiem czy przedtem czy potem była scena z dworem papieskim, składającym się z biskupów w błyszczących szatach. Oni się okazali tymi samymi diabłami, co wcześniej, a poszukiwali wszyscy razem z tym papieżem, którego nie należy mylić z papieżem-Bogiem, ze sceny pierwszej, pieniędzy na wojnę. Papież ten był w ogóle nazywany cesarzem. I pieniądze znalazł w ziemi, Faust mu je tam wskazał.

O kurna, zapomniałem o najważniejszym! – zanim posadzili Małgorzatkę przez scenę przedefilował jej brat w stroju chasyda, wyzywając ją od kurew. Na plecach niósł martwą matkę!

O Kościele Bożym na Ziemi i Lechu Wałęsie

Potem Faust miział się z Kożuchowską-piękną Heleną, na scenie zaś pojawiła się była sąsiadka Małgorzatki, całkiem łysa, odziana w sutannę. Coś tam zagadała do papieża-cesarza, ale później miała wejście naprawdę mocne….Ale zaraz, wszystko mi się miesza, zapomniałbym o najważniejszym. Jak już zdecydowali gdzie szukać tej kasy na wojnę dla papieża-cesarza na scenie pojawił się Wałęsa, z Matką Boską w klapie marynarki i papież-cesarz mianował go swoim błaznem. I dziś po ciężko przespanej nocy, bo po powrocie do domu, a było już po 23, żem się musiał, niestety, napić, myślę że to był ten piąty diabeł. Ten Wałęsa znaczy. Rzec muszę iż subtelność zawartej w przedstawieniu symboliki obaliła by na ziemię nie tylko lwa czy tygrysa (nawiązanie takie -  do wiersza Goethego – i wyciągnął cielska brzemię i obalił się na ziemię), ale całę stado mamutów. I to od jednego chuchnięcia.

Wałęsa gadał jak Wałęsa, chodził jak Wałęsa i był nie do pomylenia z nikim. Czego się nie dało powiedzieć o Gorbaczowie, bo gdyby nie czerwona plama, którą mu flamastrem namalowali na łysinie, nikt by się za Chiny ludowe, nie domyślił, kim jest ten starszy pan i po co się tak nadwyręża.

O ilości Fausta w Fauście

Była jeszcze scena prawdziwie faustowska – w laboratorium małpa powołała do życia młodego Fausta. Ten występował na scenie równolegle ze starym i to była taka sztuka wyższa, dla tych bardziej rozumiejących - młodych wykształconych z wielkich miast. Małpa – w sensie Wagner – gadała już po ludzku i coś tam majdrowała przy tym wielkim embrionie owiniętym w folię. A stary Faust stał obok w żonobijce. No i widzimy, że człowiek powstał od małpy, z tym Bogiem może być różnie, ale małpa w sumie inteligentna, więc nie ma się o co czepiać. Szatany zaś latają dookoła i coś tam smęcą. Nagle się ten wyrywa z folii i patrzymy, a on jest cały goły! I lata z tym przyrodzeniem na wierzchu i zatrzymuje się tuż przy pierwszych rzędach widowni. Michalina się nachyla do mojego ucha i mówi – ci z pierwszych rzędów maja najgorszej. Nie mogłem się nie zgodzić.

O żydowskich korzeniach chrześcijaństwa i jego nieprzystosowaniu

W sumie pominąłem w tym opisie pewnie z jedną trzecią spektaklu, ale inaczej się nie da. Jeszcze dwie rzeczy Wam opowiem. Ta łysa, co była księdzem, a wcześniej sąsiadką Małgorzatki, pojawia się i zaczyna – w tej sutannie – deklamować „Hymn o perle” przypisywany św. Tomaszowi Apostołowi. I deklamuje ten hymn, deklamuje, a jednocześnie rozpina guziki sutanny. Myślicie, że pokazała cycki, skoro tamten latał z małym po całej scenie? A gdzie tam…Okazało się, że pod spodem ma te wszystkie żydowskie tałesy i cały strój chasyda. Ściągnęła go w czasie recytacji, ale biustonosz został.

Na koniec na scenę wjeżdża Stephen Hawking na swoim wózku i coś się dopieprza do Fausta, ale nie sposób zrozumieć, o co mu chodzi, bo przecież ledwo mówi. Pluje przy tym strasznie i musiałem zamknąć oczy, tak mnie to zbrzydziło. Jakieś mądrości o ludzkości w każdym razie zapodawał. Potem z drzwi obok widowni zaczęły wychodzić wszystkie postaci dramatu i maszerować ku nieznanej przyszłości…te papieże, szatany, Wałęsa z Hitlerem, Małgorzatka z gwiazdą Dawida na rękawie prochowca i cała reszta.

O refleksjach

Gra muzyka, a my nie możemy patrzeć na tego Hawkinga, który kończy całe przedstawienie, taki jest obleśny. W nocy, po piwie, przyśniło mi się, że była to sztuka o tym iż ludzkość jest niedojrzała i pragnąć osiągnąć szczęście, ląduje jak nie w więzieniu to u Wałęsy w mieszkaniu – nie wiadomo co gorsze – wszelkie zaś próby duchowego odrodzenia skazane są na klęskę, albowiem to ludzie je podejmują. Jedyną zaś nadzieją dla człowieka są duchy złe, które co prawda nie zamierzają go zbawiać, ale prowadzą do jedynego istotnego w całej egzystencji punktu, którym jest autorefleksja.

O Niemcach i ich planach

Potem, kiedy już się na dobre obudziłem, pomyślałem, że to nie ludzkość jest niedojrzała, ale Niemcy. Bo to sztuka niemiecka, niemiecki bohater, HGW dlaczego umieszczony w kanonie kultury europejskiej. Tak nędzny bowiem, pretensjonalny i beznadziejny tekst powinien być oprotestowany przez ambasady, a nie puszczany po teatrach. No, ale jak widać przymus jest przymus, a Niemców i wynajętych przez nich ludzi, do autorefleksji nie doprowadzi nikt, nawet tuzin diabłów, bardziej przekonujących niż Sławomira Łozińska w kapelutku i jesionce.

A – jeszcze jedno – żem się wyrwał z tą pointą, jak Wałęsa do papieża – młody Faust jest więźniem w pewnym momencie, w pomarańczowym ubranku, darowanym pięknej Helenie. To znaczy Faust jest darowany, nie ubranko. W scenie tej, z lewej strony patrząc od widowni, siedzą dwie jakieś lafiryndy, a jedna mówi znanym nam z filmu „Miś” angielskim akcentem z lotniska Okęcie. Ma dziwny kapelutek i chyba była to Jacqueline Kennedy. Drugiej zaś nie mogłem rozpoznać, ale chyba przez to, że była brunetką. Po sukni bowiem można było przypuszczać, że to Marylin Monroe.

No, ale wracajmy do Niemców – nie ma ani jednego powodu, poza próbą zdjęcia z nich odpowiedzialności za holocaust i przerzucenia jej na Kościół – byśmy musieli czytać ich teksty i oglądać ich interpretacje, lansowane tu pod pretekstem głębokich refleksji. Bo widzimy, że wyraz „refleksja” do Niemców się nie stosuje. I jest przez nich rozumiany tak, jak Hitler rozumiał słowo „wunderwaffe”.

No nic, miłego dzionka uczniowie czarnoksiężnika, niech Wam się widzie w życiu. A kiedy spotkacie dziwną staruszkę, wyglądającą trochę jak Babcia na jabłoni z książki „Babcia na jabłoni”, co mówi jakieś dziwne rzeczy, nie idźcie z nią ma miting Zeptera gdzie sprzedają garnki. Nie o nie bowiem chodzi. Ona was tam zaciągnie i w zamian za obietnicę dostarczenia garnków pod próg, wymusi na was podpisanie cyrografu. I jeszcze Was ugryzie w palec, jak Łozińska tego gościa w żonobijce, co udawał Fausta.

KONIEC

Przypominam, że niebawem targi.

---

tagi: kościół  wojna  niemcy  satanizm  papież  wałęsa  cesarz  faust  spektakl  teatr wielki 

	gabriel-maciejewski
	11 czerwca 2025 09:46

40     1728    12 zaloguj sie by polubić